حَیْف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَيْف (به فتح حاء و سکون یاء) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای ظلم است.
از این مادّه هشت مورد در
نهج‌البلاغه آمده است.
حَيْف به معنای ظلم است.
«حَافَ علیه حَیْفاً: جار و ظلم».
بعضی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد.
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) به
محمد بن ابی‌بکر مى‌نويسد:
«فَاخْفِضْ لَهُمْ جَناحَكَ، وَ أَلِنْ لَهُمْ جانِبَكَ، وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَكَ وَ آسِ بَيْنَهُمْ فِي اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ، حَتَّى لاَ يَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِي حَيْفِكَ لَهُمْ، وَ لاَ يَيْأَسَ الضُّعَفاءُ مِنْ عَدْلِكَ عَلَيْهِمْ.» «بال‌هاى محبّتت را براى آنها بگستر! و پهلوى نرمش و ملايمت را بر
زمین بگذار! چهره خويش را براى آنها گشاده دار و تساوى در بين آنها حتّى در نگاه‌هايت را مراعات كن! تا بزرگان كشور در حمايت از آنها طمع نورزند و ضعفا در انجام
عدالت از تو مأيوس نشوند.»
حضرت به فرماندارانش فرموده:
«وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَكَ وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَكَ، وَ آسِ بَيْنَهُمْ فِي اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ، وَ الاِْشارَةِ وَ التَّحِيَّةِ، حَتَّى لاَ يَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِي حَيْفِكَ لَهُمْ، وَ لاَ يَيْأَسَ الضُّعَفاءُ مِنْ عَدْلِكَ عَلَيْهِمْ.» (و با چهره گشاده با آنان روبه رو شو! نرمش را نسبت به آنها نصب العين خود گردان! و در نگاه، اشاره و تحيّت و درود، ميان آنها مساوات را رعايت كن! تا زورمندان و بزرگان كشور در تبعيض و حمايت بى دليل تو طمع نورزند و ضعيفان از عدالت تو مأيوس نگردند.)
حضرت آن‌گاه كه شنيد ياران
معاویه به شهر
انبار شبی‌خون زده‌اند به تنهایراجعى به لشكرگاه
نخیله آمد، مردم از پى رسيده خواهش كردند كه خودش نرود و آنها بروند در ضمن كلامى فرمود:
«وَ اللهِ مَا تَكْفونَني أَنْفُسَكُمْ، فَكَيْفَ تَكْفونَني غَيْرَكُمْ؟ إِنْ كانَتِ الرَّعايا قَبْلي لَتَشْكوا حَيْفَ رُعاتِها، وَ إِنَّني الْيَوْمَ لاََشْكُو حَيْفَ رَعِيَّتي، كَأَنَّنيَ الْمَقودُ وَ هُمُ الْقادَةُ، أَوِ ألْمَوْزوعُ وَهُمُ الْوَزَعَةُ.» «شما از عهده مشكلات خودتان بر نمى‌آييد چگونه مشكل ديگران را از من دفع مى‌كنيد؟ رعاياى پيشين از ستم فرمانروايان خود شكايت داشتند، امّا من امروز از ستم رعيتم شكايت دارم، گويا من پيروم و آنها زمامدار؛ من فرمانبر و محكومم و آنها فرمانده و حاكم.»
از این مادّه هشت مورد در «نهج‌البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حیف»، ج۱، ص۳۱۸.
