حَوْش (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَوْش (به فتح حاء و سکون واو) و
حاشا از
واژگان قرآن کریم هر دو کلمه استثناء هستند.
حَوْش و
حاشا حاش و حاشا هر دو کلمه استثناء است.
(وَقُلْنَ حاشَ لِلَّهِ ما هذا بَشَراً اِنْ هذا اِلَّا مَلَکٌ کَرِیمٌ...) (و گفتند: «منزّه است
خدا! اين بشر نمى‌باشد؛ اين جز يك فرشته بزرگوار نيست!»)
(قُلْنَ حاشَ لِلَّهِ ما عَلِمْنا عَلَیْهِ مِنْ سُوءٍ) (گفتند: «منزّه است خدا، ما هيچ خطا و عيبى در او نيافتيم!»)
در
المیزان گوید: از ادب ملیّیون است که چون خواهند کسی را
تبرئه کنند، ابتدا خدا را تبرئه و
تنزیه می‌کنند سپس آن کس را که اراده کرده‌اند.
زنان مصر چون خواستند
یوسف را تنزیه کنند و بگویند: ما هذا بَشَراً، ابتدا خدا را تنزیه کردند و گفتند: حاشَ لِلَّهِ یعنی پاکیزه است خدا، مثل آیه:
(ما یَکُونُ لَنا اَنْ نَتَکَلَّمَ بِهذا سُبْحانَکَ هذا بُهْتانٌ عَظِیمٌ) (ما حق نداريم كه به اين سخن تكلّم كنيم؛ خداوندا منزّهى تو، اين بهتان بزرگى است.)
که پیش از آنکه شخص مورد نظر را تبرئه کند خدا را تنزیه کرده است.
در
کشّاف نیز قریب به این مضمون گفته است گرچه توضیح آن به روشنی المیزان نیست.
طبرسی در
مجمع درباره آیه اوّلی گوید: یعنی یوسف دور است از این اتّهام زیرا که از خدا می‌ترسد،
و این قول بیشتر مفسّرین است که گفته‌اند: این کلمه تنزیه یوسف از اتّهام است.
بنابراین لام «لِلَّهِ» برای علت و حاشَ به معنی فعل است و در آیه دوّم گفته: معاذ اللّه ما در یوسف بدی ندانسته‌ایم. مخفی نماند قول المیزان از هر حیث قانع کننده است.
معنی آیه‌ها چنین می‌شود: «گفتند: از خدا به دور، این بشر نیست این فرشته بزرگواری است.» و آیه بعد: «گفتند: سبحان اللّه ما بر یوسف بدی ندانسته‌ایم.»
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "حوش"، ج۲، ص۱۹۵-۱۹۶.
