حَنَف (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَنَف (به فتح حاء و فاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای میل به
حق است.
حنیف ده بار و حنفاء دو بار در قرآن آمده است.
مشتقات
حَنَف که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
حَنِیفاً (به فتح حاء و کسر نون) به معنای مایل به حق؛ (کسی است که بر دین راست ثابت باشد)
حُنَفاءَ (به ضم حاء و فتح نون) جمع حنف به معنای میل کننندگان به حق است.
حَنَف به معنی میل به حق است.
راغب گفته حنف میل از ضلال به استقامت و جنف میل از استقامت به ضلال است.
به مواردی از
حَنَف که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(ما کانَ اِبْراهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنِیفاً مُسْلِماً.) «
ابراهیم (علیه‌السّلام) نه
یهودی بود و نه
نصرانی بلکه مایل به حق و
مسلمان بود.»
گویا منظور آن است که ابراهیم (علیه‌السّلام) کسی بود که از قبول حق امتناع نداشت و هر چه حق بود می‌پذیرفت.
(وَ اَنْ اَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً وَ لا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکِینَ.) «توجّه خود را برای دین کن حال آن‌که مایل به حقی و از
مشرکان مباش.»
(وَ قَالُواْ كُونُواْ هُودًا أَوْ نَصَارَى تَهْتَدُواْ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَ مَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ.) (
اهل کتاب گفتند: «یهودی یا مسیحی شوید، تا هدایت یابید.» بگو: « (این آیین‌های تحریف شده و شرک آلود، هرگز نمی‌تواند موجب هدایت گردد، بلکه از
آیین ابراهیم، که ایمانی خالص داشت و از
مشرکان نبود، پیروی کنید.»)
طبرسی در ذیل
آیه‌ی فوق آورده: گفته‌اند حنیف کسی است که بر دین راست، ثابت باشد.
ابن اثیر در
نهایه گوید: حنیف کسی است که به
اسلام مایل و در آن ثابت باشد.
(وَ ما اُمِرُوا اِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ.) (و به آن‌ها دستورى داده نشده بود جز اين‌كه
خدا را بپرستند و دين خود را براى او خالص كنند.)
جمع آن حنفاء است؛
مثل
آیه‌ی فوق.
احنف کسی است که در پایش کجی بوده باشد.
ناگفته نماند: این سخن حق است زیرا که حنیف
صفت مشبهه است و آن دلالت بر ثبوت دارد.
ابن اثیر از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده که فرمود:
«بُعِثْتُ بِالْحَنِیفِیَّةِ السَّهْلَةِ السَّمْحَةِ.» مراد از حنیفیّة دین اسلام است که به حق مایل و یا از یهودیت و نصرانیت به دین ابراهیم (علیه‌السّلام) مایل است.
حنیف ده بار و حنفاء دو بار در قرآن آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حنف»، ج۲، ص۱۸۷-۱۸۸.
