حَنَف (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَنَف (به فتح حاء و فاء)، از
واژگان قرآن کریم به معنای میل به
حق است. مشتقات این واژه در
قرآن آمده، به صورت:
حَنیف (به فتح حاء) به معنی کسی است که بر دین راست ثابت باشد؛ و
حُنَفاء (به ضم حاء و فتح نون) جمع حنف به معنی میل کننندگان به حق است. حنیف ده بار و حنفاء دو بار در قرآن آمده است.
حَنَف به معنی میل به حق است.
راغب گفته حنف میل از ضلال به استقامت و جنف میل از استقامت به ضلال است.
(ما کانَ اِبْراهِیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنِیفاً مُسْلِماً) «
ابراهیم (علیه‌السّلام) نه
یهودی بود و نه
نصرانی بلکه مایل به حق و
مسلمان بود.»
گویا منظور آن است که ابراهیم (علیه‌السّلام) کسی بود که از قبول حق امتناع نداشت و هر چه حق بود می‌پذیرفت.
(وَ اَنْ اَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً وَ لا تَکُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِکِینَ) «توجّه خود را برای دین کن حال آنکه مایل به حقی و از
مشرکان مباش.»
جمع آن حنفاء است؛
مثل
(وَما اُمِرُوا اِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفاءَ) (و به آنها دستورى داده نشده بود جز اينكه
خدا را بپرستند و دين خود را براى او خالص كنند.)
احنف کسی است که در پایش کجی بوده باشد.
طبرسی در ذیل
آیه ۱۳۵ بقره آورده: گفته‌اند حنیف کسی است که بر دین راست، ثابت باشد.
ابن اثیر در
نهایه گوید: حنیف کسی است که به
اسلام مایل و در آن ثابت باشد.
ناگفته نماند: این سخن حق است زیرا که حنیف
صفت مشبهه است و آن دلالت بر ثبوت دارد. ابن اثیر از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده که فرمود:
«بُعِثْتُ بِالْحَنِیفِیَّةِ السَّهْلَةِ السَّمْحَةِ».
مراد از حنیفیّة دین اسلام است که به حق مایل و یا از یهودیت و نصرانیت به دین ابراهیم (علیه‌السّلام) مایل است.
حنیف ده بار و حنفاء دو بار در قرآن آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حنف»، ج۲، ص۱۸۷-۱۸۸.
