• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَمَم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَمَم (به فتح حاء و میم) و حَمیم (به فتح حاء) از واژگان قرآن کریم به معنای آب داغ است.
حمیم ۲۰ بار در قرآن مجید به کار رفته، شش مرتبه به معنی مهربان و بقیّه به معنی آب جوشان است.



حَمَم و حَمیم به معنی آب داغ است.
در مجمع البیان گوید: «الْحَمِیمُ‌ الماءُ الحارّ»
راغب گوید: «الحمیم‌: الماءُ الشَّدِیدُ الْحَرَارَةِ»


به مواردی از حَمَم که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - حَمِیمٍ (آیه ۷۰ سوره انعام)

(لَهُمْ شَرابٌ مِنْ‌ حَمِیمٍ وَ عَذابٌ اَلِیمٌ‌.)
(نوشابه‌اى از آب سوزان و عذاب دردناكى براى آن‌هاست.)
در مفردات گوید: آب گرمی را که از منبع خود خارج می‌شود، حمّه گویند و به این اعتبار به عرق انسان و حیوان حمیم گفته می‌شود.
حَمَّام را به جهت آب گرم و یا به جهت این‌که سبب عرق کردن است حمّام گفته‌اند.
علّت این‌که تب را حُمَّی‌ گفته‌اند آن است که در آن حرارت زیاد هست و یا سبب عرق کردن است و به خویشاوند مهربان حمیم گفته‌اند گویی که در حمایت قرابت خود حادّ و داغ می‌شود.


۲.۲ - حَمِیمٍ (آیه ۱۰۰-۱۰۱ سوره شعراء)

(فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ • وَلا صَدِیقٍ‌ حَمِیمٍ.)
«برای ما واسطه‌هایی نیست و نه دوست مهربانی هست.»
به نظرم حمیم به معنی مطلق مهربان باشد که در حمایت طرف، گرم و محکم است و احتیاج به خویشاوند بودن نیست مثل آیه گذشته که درباره صدیق است و مثل‌ آیه‌ی ۱۸ سوره غافر.


۲.۳ - حَمِیمٍ (آیه ۱۸ سوره غافر)

(ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ‌ حَمِیمٍ وَلا شَفِیعٍ یُطاعُ‌.)
(براى ستمکاران نه دوستى وجود دارد و نه شفاعت كننده‌اى كه شفاعتش پذيرفته شود.)



حمیم بیست بار در قرآن مجید به کار رفته، شش مرتبه به معنی مهربان و بقیّه به معنی آب جوشان است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۸۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۴.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۵۰.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۳.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۴.    
۶. انعام/سوره۶، آیه۷۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ۱۳۶.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۲۰۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۱۴۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۱۴۱.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۳-۸۴.    
۱۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۴.    
۱۳. زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج۱۶، ص۱۷۶.    
۱۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۵۵.    
۱۵. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۰.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۴۰۷-۴۰۸.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۹۱.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۳۴.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۳۸.    
۲۰. غافر/سوره۴۰، آیه۱۸.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۶۹.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۴۸۵.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۲۰.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۴۸.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۴۳۳.    
۲۶. انعام/سوره۶، آیه۷۰.    
۲۷. شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۰.    
۲۸. غافر/سوره۴۰، آیه۱۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حمم»، ج۲، ص۱۸۴.    






جعبه ابزار