• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَبط (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَبط (به فتح حاء) یکی از واژگان نهج البلاغه به معنای بُطلان و پوچ شدن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص بردباری در مصیبت و عبرت گرفتن از کار شیطان از این واژه استفاده نموده است.



حَبط به معنای بُطلان و پوچ شدن آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: حَبِطَ‌ العَمَلُ‌ حَبْطاً، بطل
و همچنین گفته می‌شود: حَبِطَ عمَلُه حَبْطا: فسد و هدر


مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:

۲.۱ - حَبِطَ - حکمت ۱۳۶ (بردباری در مصیبت)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره بردباری در مصیبت فرموده است: «يَنْزِلُ الصَّبْرُ عَلى قَدْرِ الْمُصيبَةِ، وَ مَنْ ضَرَبَ يَدَهُ عَلى فَخِذِهِ عِنْدَ مُصيبَتِهِ حَبِطَ أجْرُهُ»
«صبر به قدر بلا نازل می‌شود، هر کس در وقت بلا بر زانویش بکوبد، عملش باطل می‌شود و از ثواب بلا محروم می‌گردد.»
از کلام حضرت (علیه‌السلام) معلوم می‌شود که دست زدن به زانو در وقت مصیبت و تکبّر از فرمان حق، از عوامل حبط می‌باشد.


۲.۲ - أَحْبَطَ - خطبه ۱۹۲ (عبرت‌طلبی)

امام (علیه‌السلام) درباره عبرت گرفتن از کار شیطان فرموده‌اند: «فاعْتَبِروا بِما كانَ مِنْ فِعْلِ اللهِ بِإِبْليسَ، إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّويلَ، وَ جَهْدَهُ الْجَهيدَ... عَنْ كِبْرِ ساعَة واحِدَة»
«از رفتار خدا با ابلیس، پند گيريد، آن‌گاه كه عمل طولانى مدت و كوشش توان‌فرسايش را بر باد داد... و ساعتی تکبر ورزيد.»



این واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ص۵۸۰.    
۲. رازی، زین‌الدین، مختار الصحاح، ص۶۵.    
۳. ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ج۳، ص۲۴۶.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۷، حکمت ۱۳۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۵، حکمت ۱۴۴.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۵، حکمت۱۴۴.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۹-۷۷۱، حکمت ۱۴۴.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۰.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۱۷۱-۱۷۲.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۱۴.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۲.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۵۰، خطبه ۱۹۲.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۶۲، خطبه ۱۸۷.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۷، خطبه۱۹۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۷، خطبه ۱۹۲.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۱۷.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۲۰-۴۲۲.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۳۶۳-۳۶۴.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۷۵.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۳۱.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۷، حکمت ۱۳۶.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۵۰، خطبه ۱۹۲.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حبط»، ج۱، ص۲۴۷.    






جعبه ابزار