انحصار قرائات قرآنی نتیجه و معلول اقدامی آینده نگرانه بود که در سال‌های ۲۵ -۳۰ ق یعنی در نخستین دهه‌های پس از رحلت پیامبر بزرگ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم صورت پذیرفت و همه صحابه و معلمان بزرگ قرآن آن را تایید کردند.
در آغاز قرن سوم هجری انحصار قرائات قرآنی ظهور و بروز بیشتری یافت و به گواهی منابع کهن، روند تاریخی انحصار قرائت‌های قرآنی تا آن جا شتاب گرفت که در هر منطقه، تنها یک قرائتشهرت یافت؛ چنان که در مدینه فقط قرائت نافع، در مکهقرائت ابن کثیر، در بصرهقرائت ابوعمرو و قرائت شاگردش یعقوب حضرمی، در شامقرائت ابن عامر، و در کوفهقرائت عاصم و نیز قرائت حمزه (جمعا هفتقرائت) رواج داشت و بیشتر قاریان در غالب حوزه‌های قرائت و محافل قرآن بر قرائت این قاریان بزرگ اتفاق نظر و عمل داشتند. بنابراین، انحصار قرائت‌های قرآنی در هفتقرائت و چهارده روایت که در آغاز قرن چهارم به صورت مشخص تری مطرح شد و کم و بیش نزد مردم مقبولیت یافت و در نیمه اول قرن پنجم قطعی و فراگیر شد در حقیقت، دنباله و پیامد یک جریان مستمر پیشین بوده است.
نظر دیگر آن است که انحصار قرائت‌های قرآنی به هفتقرائت و چهارده روایت را ناشی از طرح تسبیع سبعه و تحت تاثیر رواج تالیف کارساز ابن مجاهد یعنی «السبعه» دانسته‌اند. البته بر این قول شایع اشکال و تامل بسیار وارد است و جای تحقیق دارد.
