جُنَّه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جُنَّه، جِنَّه: (مَا بِصاحِبِهِمْ مِّن جِنَّةٍ) «جنّة» در اصل از مادّه
«جنّ» (بر وزن فنّ) به معنای پوشاندن چیزی است
و از آنجا که
سپر،
انسان را در مقابل ضربات
دشمن می‌پوشاند به آن «
جُنّه» و «مِجَنّ» و «
مِجَنَّه» می‌گویند.
«جِنَّة» به معنای
«جنون» در اصل از مادّه
«جَنّ» (بر وزن ظنّ) به معنای ستر و پوشش است، و از آنجا که «
مجنون» چنان است که گویی عقلش پوشیده شده، این تعبیر درباره او به کار می‌رود، و به هر حال نکته قابل ملاحظه اینجاست که گویا می‌خواهد این حقیقت را بیان کند که دعوت‌کننده به اندیشه و بیداری فکر، چگونه ممکن است خود مجنون باشد، و همین که منادی تفکر است، خود دلیل بر نهایت
عقل و درایت اوست.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
جُنَّه و
جِنَّه:
(أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُواْ مَا بِصَاحِبِهِم مِّن جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذِيرٌ مُّبِينٌ) (آیا فکر نکردند که همنشین آنها [
پیامبر] هیچ‌گونه اثری از
جنون ندارد؟! پس چگونه چنین نسبت ناروایی به او می‌دهند؟! او فقط بیم‌دهنده‌ای روشنگر است. که مردم را متوجّه وظایفشان می‌سازد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله
(ما بِصاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ) کلام دیگری است که منظور از آن تصدیق
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ادعای
نبوت است، و در عین حال اشاره به آن چیزی که مردم درباره‌اش تفکر می‌کردند دارد، گویا فرموده است: آیا تفکر نمی‌کنند در اینکه صاحبشان جن زده نیست تا حقیقت مطلب برایشان روشن شود؟ آری، او دیوانه نیست و نیست او مگر بیم‌رسانی آشکار.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ) (و
جنّ را پیش از آن، از آتش گرم و سوزان خلق کردیم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: اصل کلمه جن به معنای پوشاندن است، و همین معنا در همه مشتقات کلمه جریان دارد
نظیر جن، چون از نظر پوشیده است، و مجنة و جنة (سپر) چون آدمی را از شمشیر دشمن می‌پوشاند، و
جنین، و جنان- به فتح جیم (قلب)، چون از نظرها پنهان است و همچنین در این جمله
قرآن:
(جَنَّ عَلَیْهِ اللَّیْلُ) و مشتقات دیگر آن، این معنا جریان دارد. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا مَا بِصَاحِبِكُم مِّن جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَّكُم بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ) (بگو: «شما را تنها به یک چیز اندرز می‌دهم، دو نفر دو نفر یا به تنهایی برای
خدا قیام کنید، سپس بیندیشید این دوست و همنشین شما [
محمد] هیچ‌گونه جنونی ندارد؛ او فقط بیم‌دهنده شما در برابر عذاب شدید الهی است!»)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مراد از صاحب شما خود رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است، و اگر آن جناب را به این تعبیر نام برد، برای این است که به یاد ایشان بیاورد که این مرد همان کسی است که چهل سال با او همنشین بودند، در این مدت که فاصله بین ولادت و
بعثت اوست، هیچ‌گونه اختلالی در فکر او، و حتی هیچ سابقه‌ای از خفت رای، و یا هر چیزی که توهم جنون بیاورد از او ندیدید، پس چگونه او را دیوانه می‌خوانید.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(اتَّخَذُوا أَيْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ فَلَهُمْ عَذَابٌ مُّهِينٌ) (آنها سوگندهای خود را سپری قرار دادند و به این وسیله مردم را از راه خدا باز داشتند؛ از این‌رو برای آنان
عذاب خوارکننده‌ای است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه جنة - به ضم جیم- به معنای پرده و پوششی است که با آن خود را از شر حفظ می‌کنند، سپر را هم به همین جهت جنة می‌نامند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(اتَّخَذُوا أَيْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّهُمْ سَاء مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ) (آنها سوگندهایشان را پوششی قرار دادند تا مردم را از راه خدا باز دارند، و چه بد است آنچه انجام می‌دادند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه جنة - به ضمه جيم- به معناى سپر است، و منظور از سپر معناى مجازى آن است، يعنى هر چيزى كه انسان با آن حفظ شود.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «جُنَّه»، ص۱۶۹.
