جَیْب (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَيْب (به فتج جیم) از
واژگان قرآن کریم به معنای قلب و سینه است.
جَيْب به معنای قلب و سینه است.
به مواردی از
جَيْب که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَ) «چارقدهای خود را به سینه خویش بزنند.»
در
مجمع البیان گوید: زنان مامور شدند اطراف چارقدهای خود را بر سینه‌ها بیفکنند تا گردنشان پوشیده شود.
گفته‌اند: وقت نزول آیه زنان، اطراف چارقد و روسری را جمع کرده به پشت سر می‌انداختند و سینه‌هایشان آشکار می‌شد.
قاموس و
اقرب الموارد معنای اوّلی جیب را قلب و سینه گفته است.
ولی از گفته مجمع البیان پیداست که جیوب را به معنی گریبان‌ها (یقه لباس) گرفته است فرموده: «جیوب کنایه از سینه‌هاست زیرا گریبان‌هاست که روی سینه‌ها را می‌پوشاند.»
ولی اگر جیوب را سینه‌ها معنی کنیم از لحاظ آیه و لغت اشکالی نخواهد داشت به نظر می‌آید گریبان لباس را به جهت روی سینه بودن جیب القمیص گفته‌اند.
به عکس آن که
طبرسی فرموده است.
(وَ اَدْخِلْ یَدَکَ فِی جَیْبِکَ تَخْرُجْ بَیْضاءَ.) یعنی: «دستت را در سینه یا گریبانت کن تا سفید بیرون آید.»
به موردی که در «
نهج‌البلاغه» استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (علیه‌السلام) در تعریف
صحابه فرموده است:
«اِذَا ذُکِرَ اللَّهُ هَمَلَتْ اَعْیُنُهُمْ حَتَّی تَبُلَ جُیُوبَهُمْ» «آن گاه که
خدا یاد می‌شد چشم‌هایشان اشک می‌ریخت که سینه‌ها یا گریبان‌هایشان تر می‌گردید.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جیب»، ج۲، ص۹۱-۹۲.
