• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جمع (منطق)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مشابه: جمع (علوم دیگر).

جمع یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای وحدت عرضی برای امور متکثر بالذات است.



طریق تحصیل معرف، جمع و ترکیب (ذهنی) است که در آن از قسمت و تحلیل نیز کمک گرفته می‌شود. جمع عبارت است از: پیدا شدن وحدت عرضی برای مفردهایی که تکثر ذاتی دارند و آن دو نوع است: جمع تالیفی و جمع ترکیبی.


«جمع تالیفی» جمعی است که آحادش در عین اجتماع از یکدیگر حسّاً و عقلاً متمایز‌ند؛ مانند لشکر که از آحاد افراد و سربازان تشکیل شده و گفتار که از آحاد الفاظ فراهم شده است.


«جمع ترکیبی» آن است که آحادش مختلط و اجزایش متحد شود، به طوری که هیچ یک مستقل نماند؛ مانند ترکیب بدن انسان از اخلاط و ترکیب اخلاط از اسطقسات (عناصر).


هر یک از این دو نوع جمع نیز بر دو قسم است: ذهنی و وجودی.
۱. تالیف ذهنی، مانند تالیف عموم معنای کلی از جزئیات آن مثل جنس که از انواع خود و نوع که از اشخاص خود تالیف شده است.
۲. تالیف وجودی، مانند تالیف یک چیز از اجزای خود، چه متشابه و چه غیر متشابه، مثل بدن که از استخوان و گوشت یا سر و دست و پا تالیف شده است.
۳. ترکیب ذهنی، مانند ترکیب انواع و حدود از اجناس و فصول، و ترکیب اصناف و رسوم از اجناس با اعراض و خواص یا اصناف اعم با اعراض و خواص.
۴. ترکیب وجودی بر دو قسم است: طبیعی و صناعی. ترکیب وجودی طبیعی، مانند ترکیب بدن حیوان از اخلاط، و ترکیب اخلاط از اسطقسات (عناصر)، و ترکیب وجودی صناعی، مانند ترکیب سکنجبین از سرکه و شیره.
[۱] ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۵۵.



در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة.


۱. ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۵۵.



پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «جمع»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۵.    




جعبه ابزار