• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جعفر بن ورقاء شیبانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف






جعفر بن ورقاء شیبانی (۲۹۲-۳۵۲ق) مقری، شاعر، ادیب و لغوی قرن چهارم هجری قمری در عراق بود. وی مدتی مسئول راه کوفه و مکه بود. زمانی رسیدگی به امور شهر کوفه و مبادله اسیران مسلمانان و رومیان را برعهده داشت.



ابومحمد جعفر بن ورقاء بن محمد بن ورقاء شیبانی عراقی اهل عراق بود و در سال ۲۹۲ هجری در خانواده‌ای دانشمند و اهل ادب در سامرا به دنیا آمد.
بر پایه گزارش ابومنصور ثعالبی، شیبانی از بزرگان و رهبران عرب شام بود و در ادب و شعر دستی تمام داشت و از مقریان و شاعران دربار سیف الدوله حمدانی (۳۳۳-۳۵۶ق) به شمار می‌رفت و با ابوفراس حمدانی (م. ۳۵۷ق) شاعر و نویسنده معروف عرب مراسلات و مشاعره داشته است.
گفته شده وی فردی خوش قریحه و خوش ذوق بود؛ چنان که هرگاه قلم به دست می‌گرفت، هرآنچه اراده می‌کرد را به نظم و نثر در می‌آورد؛ گویا که آن را از حفظ کرده است. ازاین رو مورد احترام و حمایت المقتدر خلیفه عباسی (۲۹۵-۳۲۰ق) قرار داشت.


شیبانی زمانی نیز از جانب خلیفه، عهده دار مناصب گوناگونی شد؛ از جمله آنکه مدتی مسئول راه کوفه و مکه بود و زمانی رسیدگی به امور شهر کوفه و مبادله اسیران مسلمانان و رومیان را برعهده داشت
[۶] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل، ج۸، ص۳۵۲.
ذهبی او را جنگجویی دلیر و آگاه به لغت دانسته است


رجال نویسان امامیه نیز جعفر را فردی صحیح المذهب دانسته‌اند.


شیبانی سرانجام در ماه رمضان سال ۳۵۲ هجری از دنیا رفت.


ثعالبی و کتبی، پاره‌ای از اشعار و قصاید ابومحمد را برشمرده‌اند
شیبانی کتابی در امامت امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) و فضیلت آن حضرت به •نام حقائق التفضیل فی تاویل التنزیل داشته(دیگر منابع:
[۱۹] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء۴، ص۵۱.
[۲۰] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۳۱۷.
[۲۱] اعلمی، محمدحسین، دایره المعارف الشیعیه العامه، ج۷، ص۲۴۵.
) که بیانگر اعتقاد وی به امامت آن حضرت و شیعه بودن او است.


۱. ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۱، ص۲۹۵.    
۲. ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۱، ص۱۲۲.    
۳. ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۱، ص۲۹۵.    
۴. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۳، ص۲۴۸.    
۵. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل، ج۶، ص۶۹۷.    
۶. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل، ج۸، ص۳۵۲.
۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۶، ص۷۰.    
۸. حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۶۶.    
۹. علامه حلی، خلاصه الاقوال، ص۸۹.    
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۶، ص۷۰.    
۱۱. ثعالبی، عبدالملک بن محمد، یتیمه الدهر، ج۱، ص۱۲۲-۱۲۶.    
۱۲. ابن شاکر کتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، ج۱، ص۲۹۵.    
۱۳. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ج۱، ص۱۲۴.    
۱۴. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۳، ص۲۱۳.    
۱۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۵، ص۱۱۴.    
۱۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۴۰۹.    
۱۷. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۶، ص۱۱۸.    
۱۸. زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۲، ص۱۲۸.    
۱۹. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، جزء۴، ص۵۱.
۲۰. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱، ص۳۱۷.
۲۱. اعلمی، محمدحسین، دایره المعارف الشیعیه العامه، ج۷، ص۲۴۵.



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «جعفر شیبانی»، ج۲، ص۱۵۷.






جعبه ابزار