جاهلیت پیشین (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند به
همسران پیامبر، برای پرهیز از
تبرج و
رسوم جاهلیت پیشین هشدار می‌دهد.
وقرن فی بیوتکن ولا تبرجن تبرج
الجـهلیة الاولی واقمن الصلوة وءاتین الزکوة واطعن الله ورسوله انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت ویطهرکم تطهیرا.
«و در خانه های خود بمانید، و همچون
دوران جاهلیت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید، و
نماز را برپا دارید، و
زکات را بپردازید، و
خدا و رسولش را
اطاعت کنید خداوند فقط می خواهد
پلیدی و
گناه را از شما
اهل بیت دور کند و کاملا شما را
پاک سازد.»
(در اینکه مقصود از «الجاهلیة الاولی» چیست، احتمالاتی ذکر شده و از جمله، دوران فترت قبل از
اسلام است.)
"و قرن فی بیوتکن و لا تبرجن تبرج الجاهلیة الاولی ... و اطعن الله و رسوله" کلمه "قرن" امر از ماده "قر" است، که به معنای پا بر جا شدن است، و اصل این کلمه "اقررن" بوده، که یکی از دو تا "راء" آن حذف شده است، ممکن هم هست از ماده "قار، یقار" به معنای اجتماع، و کنایه از ثابت ماندن در خانه ها باشد، و مراد این باشد که‌ای
زنان پیغمبر! از خانه های خود بیرون نیایید.
و کلمه "
تبرج" به معنای ظاهر شدن در برابر مردم است، همان طور که برج قلعه برای همه هویدا است، و کلمه "
جاهلیة اولی" به معنای
جاهلیت قبل از
بعثت است، پس در نتیجه مراد از آن،
جاهلیت قدیم است، و اینکه بعضی گفته اند مراد از آن دوران هشتصد ساله ما بین
آدم و
نوح است، و یا گفته اند: زمان
داوود و
سلیمان است، و یا گفتار آنان که گفته اند زمان ولادت
ابراهیم است، و یا گفتار آنان که گفته اند زمان فترت بین
عیسی و
محمد (صلوات الله علیهما) است، اقوالی است بدون دلیل.
سومین دستور را که آن در زمینه رعایت
عفت است چنین بیان می کند: "شما در خانه های خود بمانید و همچون
جاهلیت نخستین در میان جمعیت ظاهر نشوید" و اندام و وسائل
زینت خود را در معرض تماشای دیگران قرار ندهید.
اما اینکه منظور از
جاهلیت اولی چیست؟ ظاهرا همان
جاهلیتی است که مقارن عصر پیامبر ص بوده، و به طوری که در تواریخ آمده در آن موقع زنان
حجاب درستی نداشتند، و دنباله روسری های خود را به پشت سر می انداختند به طوری که
گلو و قسمتی از
سینه و
گردنبند و گوشواره های آنها نمایان بود، و به این ترتیب
قرآن همسران پیامبر ص را از این گونه اعمال باز می دارد.
بدون
شک این یک
حکم عام است، و تکیه آیات بر زنان پیامبر ص به عنوان تاکید بیشتر است، درست مثل اینکه به شخص دانشمندی بگوئیم تو که دانشمندی
دروغ مگو، مفهومش این نیست که دروغ گفتن برای دیگران مجاز است، بلکه منظور این است که یک مرد
عالم باید به صورت مؤکدتر و جدی تری از این کار پرهیز کند.
به هر حال این تعبیر نشان می دهد که
جاهلیت دیگری همچون
جاهلیت عرب در پیش است که ما امروز در عصر خود آثار این پیشگویی قرآن در دنیای متمدن مادی را می بینیم، ولی
مفسران پیشین نظر به اینکه چنین امری را پیش بینی نمی کردند، برای
تفسیر این کلمه به زحمت افتاده بودند لذا "
جاهلیت اولی" را به فاصله میان آدم و نوح، و یا فاصله میان عصر داود و سلیمان که زنان با پیراهنهای بدن نما بیرون می آمدند، تفسیر کرده اند، تا
جاهلیت قبل از
اسلام را "
جاهلیت ثانیه" بدانند!.
ولی چنان که گفتیم نیازی به این سخنان نیست، بلکه ظاهر این است "
جاهلیت اولی" همان
جاهلیت قبل از اسلام است که در جای دیگر قرآن نیز به آن اشاره شده است (
سوره آل عمران آیه ۱۴۳ و
سوره مائده آیه ۵۰ و
سوره فتح آیه ۲۶) و "
جاهلیت ثانیه"،
جاهلیتی است که بعدا پیدا خواهد شد (همچون عصر ما) شرح بیشتر این موضوع را در بحث نکات خواهیم داد.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۴۴۹، برگرفته از مقاله «جاهلیت پیشین».
