جامعه اسلامی مهندسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جامعه اسلامی مهندسین، تشکل عقیدتی، سیاسی، علمی و فنی جمعی از مهندسان با مشی اصول گرایی اسلامی. پس از انحلال حزب
جمهوری اسلامی تعدادی از اعضای این
حزب گردهم آمدند و جامعة اسلامی مهندسین را تأسیس نمودند.
این جامعه، در بهمن ۱۳۶۶ با حضور پنج عضو، که همگی از اعضای شاخة مهندسین حزب جمهوری اسلامی بودند، پایه گذاری گردید. بعدها با گسترش فعالیت تشکیلاتی، تعداد اعضای آن افزایش یافت و در ۸ خرداد ۱۳۷۰ از وزارت کشور مجوز فعالیت گرفت.
محمدرضا باهنر دلایل تشکیل جامعه را چنین ذکر کرده است: ضرورت
نظام تشکیلاتی و حزبی در
نظام پارلمانی، جلوگیری از انزوای عناصر انقلابی و تحصیلکرده به دلیل جوّ سیاسی حاکم به ویژه در دهة نخست پس از
انقلاب، و خنثا کردن تبلیغات محافل خارج از کشور مبنی بر غیرمتخصص بودن نیروهای انقلابی (۱۳۷۴ش، ص ۱۱ـ۱۲).
بر طبق اساسنامه، این جامعه تشکلی عقیدتی، سیاسی، علمی و فنی است که به هیچ حزب، گروه و سازمان سیاسی وابسته نیست ولی از خواستهای بحق تمام تشکلها و نیروهای
مسلمان پیرو
ولایت فقیه پشتیبانی و با آنان همکاری و همفکری می‌کند.
ارکان جامعه عبارت‌اند از:
الف) هیئت مؤسس، که نظارت بر حسن تشکیل مجامع عمومی و اجرای مصوبات آنها، رسیدگی به شکایات رسیده در خصوص جامعه و اعضای آن، تصمیم گیری در مورد کسانی که شرایط عضویت را از دست می‌دهند، نظارت مستمر بر روند کلی تشکیلات و تأیید صلاحیت داوطلبان عضویت در شورای مرکزی را بر عهده دارد.
ب) مجمع عمومی، که بالاترین مرجع تصمیم گیری جامعه است و هر دو سال یک بار با دعوت کتبی دبیرکل جامعه از اعضا یا نمایندگان آنها تشکیل می‌گردد. وظایف مجمع عبارت است از تصویب یا اصلاح اساسنامه و مرامنامه، انتخاب اعضای شورای مرکزی برای دو سال، تعیین مشی کلی و نیز بررسی عملکرد دورة گذشتة شورای مرکزی.
ج) شورای مرکزی، که مسئولیت رهبری و برنامه ریزی این جامعه را برعهده دارد و مستقیماً در برابر مجمع عمومی مسئول است. این شورا پانزده عضو دارد و وظایف آنها
انتخاب دبیر کل، تعیین سیاستهای اجرایی جامعه در چارچوب اساسنامه و مصوبات مجمع عمومی، و تهیه و تصویب آیین نامه های مورد نیاز در چارچوب مقررات قانونی و
اساسنامه است.
بر اساس مادّة هفده اساسنامه، دبیرکل، سخنگوی رسمی جامعه است و وظایف و اختیاراتی دارد، از جمله: نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورای مرکزی، صدور تمام دستورالعملهای اجرایی، انتخاب مسئولان اجرایی و اعضای کمیته های تخصصی، ایجاد هماهنگی بین واحدهای اجرایی و کمیته های تخصصی، و ریاست جلسات شورای مرکزی و هیئت اجرایی.
د) حوزه، که کوچک ترین واحد تشکیلاتی جامعه است و از حداقل هفت و حداکثر دوازده عضو تشکیل می‌شود. از جمله وظایف حوزه است: بالابردن بینش اسلامی و سیاسی اعضا، بحث و بررسی مسائل علمی و فنی و اقتصادی کشور، تحلیل مسائل سیاسی، مبادلة اخبار و تلاش برای تحقق اهداف جامعه.
بر اساس مرامنامة جامعة اسلامی مهندسین، هدف این جامعه، تحقق آرمانهای الاهی ـ انسانی
امام خمینی (ره) است و برای تداوم انقلاب و استقرار
عدل اسلامی در زمینه های معنوی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فنی و صنعتی تلاش می‌کند. از جمله اهدافی که در مرامنامة این تشکل مورد توجه قرار گرفته، اینهاست: بالا بردن آگاهیهای اسلامی و سیاسی و فنی اعضای جامعه، خودسازی انقلابی، همکاری با مسئولان کشور در تمام زمینه ها، مبارزة پیگیر و مستمر با همة عوامل استبداد و
استعمار و
استثمار،
دفاع از آزادیهای اساسی، طرح ارزشهای والای اسلامی، تهیة برنامه های مفید برای توسعة کشور، تلاش برای ریشه کن کردن
فقر و ایجاد اشتغال، کمک به خودکفایی عملی و فنی کشور،
مبارزه مستمر و مداوم با عوامل فرهنگی بیگانه، اشاعة فرهنگ تولّا و تبرّا با مفهوم عمیق اسلامی، کمک به محرومان و مستضعفان، کمک به اجرای طرحهای عمرانی و همکاری با تشکیلات و سازمانهای علمی ـ فنی و پژوهشی.
این تشکل بر طبق اساسنامه می‌تواند اقدام به عضوگیری کند، بیشتر اعضای بر جستة این تشکل، شخصیتهایی شاخص در ائتلاف با جامعة روحانیت مبارز و حزب مؤتلفة اسلامی هستند. هفته نامة جام (کوته نوشتِ جامعة اسلامی مهندسین) از سوی این تشکل منتشر می‌شود. از فعالیتهای جانبی آن، حضور در تشکلهای مهندسی و
نظام مهندسی کشور است. جامعة اسلامی مهندسین برای گسترش و ارتقای فعالیتهای خود، در برخی استانهای کشور، از جمله
تهران،
اصفهان،
فارس،
کرمان، آذربایجان شرقی، چهارمحال بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد، فعالیت می‌کند.
به طور کلی فعالیتهای سیاسی این تشکل شامل سه دوره بوده است. دورة اول خود دو مرحله دارد: مرحلة اول از
۱۳۶۶ تا ۱۳۶۸ ش. در این سالها جامعه، همراه با جامعة روحانیت مبارز و جمعیت مؤتلفة اسلامی، از منتقدان دولت وقت بود، ولی در مرحلة دوم (۱۳۶۸ـ ۱۳۷۴ ش)، با تغییر هیئت دولت به حمایت از برنامه های دولت برخاست
دورة دوم از اواخر ۱۳۷۴ ش آغاز گردید. در دورة دوم جامعة اسلامی مهندسین، به سبب همگرایی بیشتر با جامعة روحانیت مبارز و جمعیت مؤتلفة اسلامی، در جناح راست سنّتی (در برابر جناح راست مدرن) باقی ماند و در انتخابات مجلس پنجم همراه آنان به پیروزی دست یافت اما در انتخابات دورة هفتم ریاست جمهوری (۱۳۷۶ ش) ناکام ماند.
این جامعه بر لزوم اصلاحات بر پایة قانون اساسی و نیز مغایرت نداشتن قوانین با
احکام اسلامی تأکید دارد
پس از شکستِ دو بارة جناح راست در انتخابات دورة ششم مجلس (۱۳۷۸ ش)، در ساختار جامعة اسلامی مهندسین تغییراتی پدید آمد که به منزلة شروع دورة سوم فعالیت آن است و در چهارمین همایش جامعة اسلامی مهندسین در ۱۴ مهر ۱۳۷۹، مواضع و اهداف جدید جامعه اعلام شده است. برخی از این اهداف عبارت‌اند از: تلاش برای توسعة سیاسی و افزایش مشارکت مردمی و واگذاری برخی فعالیتها به آنان، زمینه سازی برای حضور احزابی که به
نظام جمهوری اسلامی و
قانون اساسی معتقدند، اصلاح
نظام اداری و به کارگیری مدیران لایق و امین و
عالم.
پس از انتخابات خرداد ۱۳۷۶، جامعه یکی از منتقدان اصلی دولت و برنامه های آن بوده است و در پی تحولات سیاسی همچون انتخابات دورة دوم شورای
شهر تهران و انتخابات مجلس هفتم در ۱۳۸۲ ش تعدادی از اعضای آن توانسته‌اند برخی سِمَتهای مهم را به دست آورند
در ششمین و آخرین همایش جامعة اسلامی مهندسین که در تیر ۱۳۸۳ برگزار شد مواضع جدید جامعه در محورهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و سیاست خارجی با تأکید برضرورت تحقق چشم انداز بیست ساله (ابلاغ شده در ۱۳۸۲ ش) اعلام گردید.
(۱) «انتخابات مجلس پنجم: گشتی در گفته ها»، جام: ماهنامة جامعة اسلامی مهندسین، ش ۴۱ «بهمن و اسفند ۱۳۷۴».
(۲) محمدرضا باهنر، «توسعة سیاسی تنها از رهگذر مشارکت سیاسی»، جام: ماهنامة جامعة اسلامی مهندسین، ش ۳۷ «تیر ۱۳۷۴».
(۳) محمدرضا باهنر، «چرا دولت به جای ارائة کارنامه، اختیارات خارج از قانون می‌طلبد»، جام هفته، ش ۱۱۲ «آذر ۱۳۷۹».
(۴) محمدرضا باهنر، «عملکرد مجلس ششم قابل دفاع نیست»، جام هفته، ش ۱۵۴ «آذر ۱۳۸۰».
(۵) جامعة اسلامی مهندسین، اساسنامه و مرامنامة جامعة اسلامی مهندسین، «تهران ۱۳۷۷ ش».
(۶) «چالش های دو خط در پلی تکنیک: مهندس مرتضی نبوی و محمد سلامتی در میزگرد دانشجویی پیرامون برنامه های دولت و کارکرد مجلسین سوم و چهارم»، جام: ماهنامة جامعة اسلامی مهندسین، ش ۴۱ «بهمن و اسفند ۱۳۷۴».
(۷) عباس شادلو، اطلاعاتی درباره احزاب و جناحهای سیاسی ایران امروز، تهران ۱۳۷۹ ش.
(۸) شناسنامة تشکلها و احزاب سیاسی ایران، «ج ۱، تهیه شده در» ادارة کل سیاسی وزارت کشور، دبیرخانة کمیسیون مادّة (۱۰) احزاب، تهران: کمیل، ۱۳۷۷ ش.
(۹) «کارنامة جامعه به روایت دبیرکل: گزارش دکتر حسن غفوری فرد به دومین کنگرة سراسری جامعه در تهران»، جام: ماهنامة جامعة اسلامی مهندسین، ش ۴۳ «خرداد و تیر ۱۳۷۵».
(۱۰) کارنامة دولت از نگاه دو خط: میزگردی با حضور آقایان مهندس مرتضی نبوی و مهندس بهزاد نبوی»، جام: ماهنامة جامعة اسلامی مهندسین، ش ۳۸ «مرداد و شهریور ۱۳۷۴».
(۱۱) کنگرة جامعة اسلامی مهندسین «چهارمین: ۱۳۷۹: تهران»، «متن کامل بیانیة پایانی کنگرة چهارم جامعة اسلامی مهندسین»، جام هفته، ش ۱۰۴ «مهر ۱۳۷۹».
(۱۲) مرتضی نبوی، «تصمیمات اقتصادی اخیر: زمینه‌ها و انگیزه ها»، جام: ماهنامة جامعة اسلامی مهندسین، ش ۳۷ «تیر ۱۳۷۴»
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «جامعه اسلامی مهندسین»، شماره۴۳۹۲.
