جاء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جاء (به فتح جیم) و
مَجیء (به فتح میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای آمدن است.
به صورت
متعدی و
لازم به کار رفته است.
مشتقات
جاء که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
جاء (به فتح جیم) به معنای آمدن؛
جِئْتُک (به کسر جیم و سکون همزه) به معنای آوردن؛
جاءَهَا (به فتح همزه و هاء) باب افعال به معنای چسبیدن؛
جِئْتُمْ (به کسر جیم و سکون همزه) متعدی به نفسه به معنای آوردن است.
جاء و
مجیء به معنای آمدن است.
به مواردی از
جاء که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ) (حق آمد، و باطل نابود شد.)
(وَ جِئْتُکَ مِنْ سَبَاٍ بِنَبَاٍ یَقِینٍ) «از
سبأ خبر یقینی بر تو آوردم.»
این کلمه بیشتر اوقات در قرآن مجید با «باء» متعدّی شده است.
(فَاَجاءَهَا الْمَخاضُ اِلی جِذْعِ النَّخْلَةِ.) «درد زادن او را به تنه نخل خرما آورده.»
در این آیه جاء باب افعال است. گویا مراد آن‌است که از درد به آن چسبید.
(لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئاً اِدًّا) «حقا که شی‌ء ناپسندی آوردید و نسبت ناشایستی دادید»
«جاء» گویا فقط یک دفعه متعدی به نفسه آمده است.
مجمع البیان عقیده دارد که لفظ باء از «شیئا» حذف شده است در این صورت متعدی به نفسه نیست.
ولی اقرب الموارد آن را به معنی فعل و متعدی بنفسه گرفته گوید:
«جاء الشّی‌ء: فعله و منه فی القرآن («لَقَدْ جِئْتُمْ شَیْئاً اِدًّا») لازم و متعدی هر دو آمده است.
(فَقَدْ جاؤُ ظُلْماً وَ زُوراً) ( ظلم و دروغ بزرگى را مرتكب شدند.)
در مجمع از
زجّاج نقل کرده در تقدیر «بظلم» است و گوید: جایز است که به معنی
«اتوا ظلما» باشد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جاء»، ج۲، ص۹۰.
