• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ثائر بالله

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ثائر بالله



جعفر بن محمد علوی(م. ۳۴۵ق) معروف به ثائر بالله و سید ابیض، شاعر و از سران زیدیه در قرن چهارم هجری قمری بود وی با قیام خود در گیلان و طبرستان حکومت آن منطقه را بدست گرفت.


ابوالفضل جعفر بن محمد بن حسین علوی زیدی حسنی معروف به ثائر بالله و سید ابیض از نوادگان امام سجاد (علیه‌السّلام) و برادرزاده ناصر کبیر از سران زیدیه بود که در گیلان و طبرستان قیام کرد.
[۱] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    


در تاریخ طبرستان ظهیرالدین مرعشی آمده است: ثائر بالله در گیلان و دیلمان خروج کرد. به هنگام خروج میان او و اسپهبد شهریار اختلاف شد؛ ولی در پایان اسپهبد به او پیوست و ثائر بالله بر طبرستان دست یافت.
[۲] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    

پس از مدتی استندار ابوالفضل یکی از حاکمان طبرستان با ثائر بالله از در موافقت وارد شد و او را به گیلان فرا خواند و اسپهبد نیز به استقبال وی به چالوس آمد. مردم شهر چون این منظره را مشاهده کردند، به گرد ثائر بالله جمع شدند و با او بیعت کردند؛
[۳] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    

ولی وقتی خبر به حسن بن بویه حاکم ری و نواحی آن رسید، ابن عمید را به همراه لشکری آماده به آمل فرستاد تا با ثائر بالله بجنگد. با آغاز جنگ، لشکریان حسن بن بویه گریختند و صحنه جنگ را خالی کردند؛ درنتیجه ثائر بالله پیروز شد.
[۴] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    

طولی نکشید که میان وی و استندار ابوالفضل اختلاف و درگیری پیش آمد و چون ثائر بالله موقعیت را مناسب ندید، آمل را ترک کرد و به گیلان بازگشت و در محله میانده اقامت گزید.
[۵] مرعشی، سیدظهیرالدین، تاریخ طبرستان، ص۳۱۴-۳۱۵.
[۶] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
این ماجرای تاریخی را آملی در تاریخ رویان با‌ اندکی اختلاف نقل کرده است.
[۷] آملی، مولانا اولیاالله، تاریخ رویان، ص۱۱۵.


مرعشی می‌نویسد: ثائر بالله پس از اقامت در میانده به تاسیس و تعمیر بناها، مدارس، مساجد و خانقاه‌های بسیاری پرداخت که آثارش تا هم اکنون معروف و زبانزد همگان است.
[۸] مرعشی، سیدظهیرالدین، تاریخ طبرستان، ص۳۱۵.
[۹] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
وی سرانجام با مخالفت و شورش غلام خود روبه رو شد که نتیجه آن، بدبینی و تحریک مردم برضد وی شد و خانه و اموالش به تاراج رفت.
[۱۰] آملی، مولانا اولیاالله، تاریخ رویان، ص۱۱۶.
[۱۱] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    


منتجب الدین معتقد است ثائر بالله گرچه زیدی بوده سرانجام به امامیه گرویده و شیعه دوازده امامی شده است و درباره او نوشته: ثائر بالله ادعا کرده که امام مهدی (علیه‌السّلام) را دیدار کرده و از آن حضرت مسائل و مطالبی را روایت کرده است.
[۱۲] ابن بابویة، منتجب الدین، الفهرست، ص۳۴.
برخی او را شاعر دانسته‌اند.
[۱۳] یقول امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    


در چگونگی و سال درگذشت ثائر بالله اختلاف است. نوشته‌اند در ۳۴۵ هجری به دست مردم میانده، کشته و همان جا به خاک سپرده شد.
[۱۴] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
گروهی معتقدند در ۳۶۷ هجری به قتل رسیده
[۱۵] ابن بابویة، منتجب الدین، الفهرست، ص۳۵.
و برخی نوشته‌اند در ۳۵۰ هجری در قید حیات بوده است.
[۱۶] حقیقت رفیع، عبدالرفیع، جنبش زیدیه در ایران، ص۱۳۳.


اثری با عنوان •روایه الاحادیث منسوب به ثائر بالله ست.
[۱۷] ابن بابویة، منتجب الدین، الفهرست، ص۳۴.
(دیگر منابع:
[۱۸] فخر رازی، محمد بن عمر، الشجره المبارکه، ص۱۲۴.    
[۱۹] مروزی علوی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی الانساب، ص۳۷.
[۲۰] عبیدلی، محمد بن محمد، تهذیب الانساب، ص۱۸۷
[۲۱] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۵، ص۶۳۶۱.
).

۱. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۲. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۳. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۴. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۵. ↑ مرعشی، سیدظهیرالدین، تاریخ طبرستان، ص۳۱۴-۳۱۵.
۶. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۷. ↑ آملی، مولانا اولیاالله، تاریخ رویان، ص۱۱۵.
۸. ↑ مرعشی، سیدظهیرالدین، تاریخ طبرستان، ص۳۱۵.
۹. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۱۰. ↑ آملی، مولانا اولیاالله، تاریخ رویان، ص۱۱۶.
۱۱. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۱۲. ↑ ابن بابویة، منتجب الدین، الفهرست، ص۳۴.
۱۳. ↑ یقول امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۱۴. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۴، ص۱۷۶.    
۱۵. ↑ ابن بابویة، منتجب الدین، الفهرست، ص۳۵.
۱۶. ↑ حقیقت رفیع، عبدالرفیع، جنبش زیدیه در ایران، ص۱۳۳.
۱۷. ↑ ابن بابویة، منتجب الدین، الفهرست، ص۳۴.
۱۸. ↑ فخر رازی، محمد بن عمر، الشجره المبارکه، ص۱۲۴.    
۱۹. ↑ مروزی علوی، اسماعیل بن حسین، الفخری فی الانساب، ص۳۷.
۲۰. ↑ عبیدلی، محمد بن محمد، تهذیب الانساب، ص۱۸۷
۲۱. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۵، ص۶۳۶۱.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «جعفر علوی»، ج۲، ص۱۵۸.


رده‌های این صفحه : زیدیه | شاعران قرن چهارم | شخصیت های ایران | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | مؤلفان قرن 4 (قمری)
جعبه ابزار