تیسیر علم التجوید للمبتدئین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب تیسیر علم التجوید للمبتدئین» تالیف ابی عبد الرحمن مصطفی حسین به
زبان عربی جهت آشنایی مبتدیان با
علم تجوید و روخوانی
قرآن می‌باشد.
شامل مقدمه مولف و هفده درس می‌باشد، عبارات و اصطلاحات آسان، روشی ساده بدون پیچیدگی در کلام و عدم اخلال به مواد علمی کتاب با
استدلال به
احادیث صحیح و عدم تعرض به اختلافات و اقتصار بر اقوال راجح. جهت فهم بیشتر در هر درس مثال‌ها و سئوال‌هایی مطرح و جواب داده شده و در آخر تمرین‌هایی ذکر و به ابوابی که برای مبتدی‌ها مناسب نمی‌باشد مانند مقطوع و موصول اشاره‌ای نشده است.
پس از تعریف معنای لغوی و اصطلاحی
علم تجوید، فایده آن تلفظ بهتر و صیانت
زبان از خطای در
تلاوت قرآن دانسته و در فرض کفایت، بقیه مردم
تکلیف ندارند و الا همه مسئول هستند زیرا با استناد به
کتاب،
سنت و
اجماع،
تعلیم و تعلمش را بر همگان
واجب است. مقصود از تلاوت
قرآن فهم معانی و عملی به آن است بدین‌جهت خواندن کم
قرآن همراه
تدبر را افضل از خواندن زیاد بدون تدبر دانسته، چند
آیه و
روایت در
فضیلت تلاوت، تعلیم، تلاوت و
آداب قرائت قرآن بیان می‌شود.
نگارنده،
لحن را خطای در تلاوت
قرآن و بر دو قسم
جلی و خفی تقسیم کرده‌اند،
استعاذه را با استناد به قول جمهور
مستحب و درخاتمه همین بحث با استفاده از
آیه ۹۸ سور توبه
می‌فرمایند: ابتدای
سوره توبه شامل امر به کشتن، حصر کردن و... بوده که با بسمله که
امان و رحمتی ازسوی
خداوند است نمی‌سازد.
ایشان قبل از سخن از نون ساکنه و تنوین، از غنه که اصل در این باب است را موردبررسی قرار داده و مخرج و مقدار آن را بیان می‌کند، سپس انواع اظهار،
ادغام، اقلاب، اخفات و استثنائاتشان را بررسی می‌کند.
جهت سهولت حفظیات از رموزی که توسط برخی
علماء در این زمینه وضع شده استفاده و در
حکم لام الفعل ساکن اگر بعد آن حرف هجاء بجز لام و راء باشد، اظهار و در لام و راء ادغام را
اختیار کرده‌اند. او معتقد است که بحث مخارج حروف از اهم ابواب تجوید است بدین جهت فراگیری آنرا برای هرکسی که قصد خواندن
قرآن دارد را
واجب دانسته و جهت شناخت مخارج حروف می‌نویسد: ابتدا حروف را چه ساکن یا مشدد بعد همزه قطع قرار داده، سپس به آن حرکتی داده و تلفظ می‌کنیم مثل اب اب.
در تعداد صفات حروف متذکر اختلاف علماء شده و قول به هفده صفت را که قول جمهور و ابن الجزری می‌باشد را ترجیح داده‌اند. علی رغم اینکه حروف واو از دو لب خارج می‌شود آن را در حروف اصوات آورده زیرا یا ملحق به حروف جوفیه می‌شود یا با باز شدن لبها تلفظ می‌شود. مولف پس از یادآوری لزوم تدبر به هنگام تلاوت، بر اهمیت وقف و ابتدا که از مهم‌ترین ابواب تجوید است، تاکید و می‌فرماید: به هنگام وقف و ابتدا باید مراعات معنی آیات بشود و معنای وقف را توقف از قرائت برای زمانی کوتاه که قاری در آن تنفس کرده و قصد ادامه دارد، می‌داند.
در آخر به اموری که هنگام
قرائت حفص از عاصم،
واجب است، اشاره کرده و معتقدند در قرائت باید
استاد باشد و کتاب تجوید و شرایط دیگر را وسیله‌ای در یادگیری می‌دانند.
در آخر کتاب فهرست موضوعات آمده و در پاورقی به بعضی نکات به اختصار اشاره شده است.
مصطفی حسین
نرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
