تکبر در برابر آیات خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کافران در برابر
آیات خدا
تکبر می ورزیدند.
ساصرف عن ءایـتی الذین یتکبرون فی الارض بغیر الحق وان یروا کل ءایة لا یؤمنوا بها... ذلک بانهم کذبوا بـایـتنا...(( بزودی کسانی را که در روی
زمین بناحق تکبر می‌ورزند، از (
ایمان به) آیات خود، منصرف می‌سازم! آنها چنانند که اگر هر آیه و نشانه‌ای را ببینند، به آن ایمان نمی‌آورند؛ اگر راه
هدایت را ببینند، آن را راه خود انتخاب نمی‌کنند؛ و اگر طریق گمراهی را ببینند، آن را راه خود انتخاب می‌کنند! (همه اینها) بخاطر آن است که آیات ما را
تکذیب کردند، و از آن غافل بودند!))
در این آیه تکبر در
زمین به قید" بغیر حق" مقید شده و حال آنکه تکبر در زمین جز به غیر
حق نیست، هم چنان که در جای دیگر" بغی ستمگری و فساد انگیزی" در زمین مقید به همین قید شده، در صورتی که همیشه بغی به غیر حق هست، و دو قسم نیست یکی به حق و یکی دیگر به غیر حق. جواب این شبهه این است که این گونه تقییدها در
حقیقت توضیح است نه تقیید، و غرض از این توضیح این است که بفهماند تکبر و یا
بغی از این جهت مذموم است که به غیر حق است، پس اینکه بعضی‌ها گفته‌اند: " قید مزبور احترازی است، و دلالت می‌کند بر اینکه تکبر دو قسم است به حق و به غیر حق، و تکبر به حق تکبر بر دشمنان خدا و بر اشخاص متکبر است" صحیح نیست، زیرا تکبری که در آیه است مطلق تکبر نمی‌باشد، بلکه تکبر در زمین است که معنایش خودنمایی و خوار شمردن
بندگان خدا و زیر دست قرار دادن آنان است، و این قسم تکبر هیچوقت به حق و ممدوح نمی‌شود. جمله" و ان یروا کل آیة لا یؤمنوا بها" عطف است بر جمله" یتکبرون" و بیان یکی از اوصاف متکبرین است که همان اصرار بر
کفر و تکذیب می‌باشد.
بلی قد جاءتک ءایـتی فکذبت بها واستکبرت وکنت من الکـفرین(آری، آیات من به سراغ تو آمد، امّا آن را تکذیب کردی و تکبر نمودی و از کافران بودی!)
ویوم القیـمة تری الذین کذبوا علی الله وجوههم مسودة الیس فی جهنم مثوی للمتکبرین.(و
روز قیامت کسانی را که بر خدا
دروغ بستند می‌بینی که صورتهایشان سیاه است؛ آیا در
جهنم جایگاهی برای متکبّران نیست؟!)
کذب بر خدا به همین است که کسی بگوید: خدا
شریک دارد و یا بگوید خدا فرزند دارد.
وسیق الذین کفروا الی جهنم زمرا حتی اذا جاءوها فتحت ابوبها وقال لهم خزنتها الم یاتکم رسل منکم یتلون علیکم ءایـت ربکم وینذرونکم لقاء یومکم هـذا قالوا بلی ولـکن حقت کلمة العذاب علی الکـفرین(و کسانی که
کافر شدند گروه گروه به سوی جهنم رانده می‌شوند؛ وقتی به
دوزخ می‌رسند، درهای آن گشوده می‌شود و نگهبانان دوزخ به آنها می‌گویند: «آیا رسولانی از میان شما به سویتان نیامدند که آیات پروردگارتان را برای شما بخوانند و از ملاقات این روز شما را بر حذر دارند؟! » می‌گویند: «آری، (
پیامبران آمدند و آیات الهی را بر ما خواندند، و ما مخالفت کردیم! ) ولی فرمان
عذاب الهی بر کافران مسلم شده است.)
قیل ادخلوا ابوب جهنم خــلدین فیها فبئس مثوی المتکبرین.(به آنان گفته می‌شود: «از درهای جهنّم وارد شوید، جاودانه در آن بمانید؛ چه بد جایگاهی است جایگاه متکبّران!»)
الذین یجـدلون فی ءایـت الله بغیر سلطـن‌اتـهم کبر مقتـا عند الله وعند الذین ءامنوا کذلک یطبع الله علی کل قلب متکبر جبار.((همانها که در آیات خدا بی آنکه دلیلی برایشان آمده باشد به مجادله برمی خیزند؛ (این کارشان)
خشم عظیمی نزد خداوند و نزد آنان که
ایمان آورده‌اند به بار می‌آورد؛ این گونه خداوند بر دل هر متکبر جباری مهر می‌نهد! » ))
این آیه توصیف " مسرف مرتاب" است، چون کسی که پا از گلیم خود بیرون کند و از زی خود خارج شود، یعنی از حق اعراض نماید و از
هوای نفس پیروی کند و در نتیجه
شک و
تردید در دلش جایگزین گردد، و بر هیچ سخنی هر چه هم علمی باشد اعتماد نمی‌کند و به هیچ حجتی که او را به سوی حق راهنمایی می‌کند دل نمی‌بندد، چنین کسی آیات خدا را هم در صورتی که با مقتضای هوای نفسش مخالف باشد، بدون هیچ برهانی رد می‌کند و برای رد آن، به باطل
جدال می‌نماید.
ان الذین یجـدلون فی ءایـت الله بغیر سلطـن‌اتـهم ان فی صدورهم الا کبر ما هم ببــلغیه فاستعذ بالله انه هو السمیع البصیر.((کسانی که در آیات خداوند بدون دلیلی که برای آنها آمده باشد
ستیزه جویی می‌کنند، در سینه هایشان فقط تکبر (و غرور) است، و هرگز به خواسته خود نخواهند رسید، پس به خدا پناه بر که او شنوا و بیناست!))
" صدور" (سینه‌ها) در اینجا اشاره به قلبها است و منظور از قلب
روح و
جان و
فکر است که در آیات قرآن کرارا به این معنی آمده است. بعضی از مفسران" کبر" را در آیه فوق به معنی"
حسد"
تفسیر کرده‌اند، و عامل مجادله آنها را حسادتشان نسبت به
پیامبر ص و مقام معنوی و ظاهری او می‌دانند، در حالی که کبر در
لغت به این معنی نیست، ولی ممکن است ملازم آن باشد، چرا که افراد متکبر و خود محور معمولا حسود نیز هستند، همه مواهب را برای خود می‌خواهند و از اینکه دیگران از آن بهره گیرند ناراحت می‌شوند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تکبر در برابر آیات خدا».
