تکاثر قریش (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
برخی قبایل قریش در
عصر جاهلیت ، به فزونی تعداد خویش بر قبایل دیگرتکاثر داشتند.
مفسران معتقدند که این سوره در باره قبائلی به نامهای بنی
عبدمناف و
بنی سهم نازل شد
که بر یکدیگر تفاخر می‌کردند، و با کثرت نفرات و
جمعیت یا اموال و ثروت خود بر آنها مباهات می‌نمودند تا آنجا که برای بالا بردن آمار نفرات قبیله به
گورستان می‌رفتند و قبرهای مردگان هر قبیله را می‌شمردند
الهـکم التکاثر• حتی زرتم المقابر.
افزون طلبی (و تفاخر) شما را به خود مشغول داشته (و از خدا غافل نموده) است. • تا آنجا که به دیدار قبرها رفتید (و قبور مردگان خود را برشمردید و به آن افتخار کردید)!
" الهاکم" از ماده" لهو" به معنی سرگرم شدن به کارهای کوچک و
غافل ماندن از اهداف و کارهای مهم است، " راغب" در" مفردات" می‌گوید:
" لهو" چیزی است که انسان را به خود مشغول داشته، و از مقاصد و اهدافش بازمی دارد.
" تکاثر" از ماده" کثرت" به معنی تفاخر و
مباهات و
فخرفروشی بر یکدیگر است
" زرتم" از ماده" زیارة" و" زور" (بر
وزن قول) در اصل به معنی قسمت بالای سینه است، سپس به معنی ملاقات کردن و روبرو شدن به کار رفته است، و" زور" (بر
وزن قمر) به معنی کج شدن قسمت بالای سینه است، و از آنجا که
دروغ نوعی انحراف از حق است، به آن، " زور" (بر
وزن نور)
اطلاق می‌شود.
" مقابر" جمع" مقبرة" به معنی محل
قبر میت است، و
زیارت کردن مقابر در اینجا یا کنایه از
مرگ است (طبق بعضی از تفاسیر) و یا به معنی رفتن به سراغ قبرها برای شماره کردن و تفاخر نمودن (طبق تفسیر مشهور)
این سوره مردم را به شدت
توبیخ می‌کند بر اینکه با تکاثر ورزیدن و مسابقه گذاشتن در جمع مال و اولاد و یاوران با یکدیگر از خدای تعالی و از
سعادت واقعی خود بی خبر می‌مانند، از تبعات و آثار سوء خسران آور این سرگرمی غفلت می‌ورزند. و ایشان را
تهدید می‌کند به اینکه به زودی نتیجه سرگرمی‌های بیهوده خود را می‌دانند و می‌بینند، و به زودی از این نعمت‌ها که در اختیارشان گذاشته شده بود تا شکرش را بجای آورند بازخواست می‌شوند، که چرا در شکرگزاری خدا خود را به نادانی زدید، و به کارهای بیهوده سرگرم کردید، و چرا
نعمت خدا را با
کفران مقابله نمودید
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۴۲۰، برگرفته از مقاله «مصادیق اهل تکاثر»
