تَستَکثِرُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَستَکثِرُ:(وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ) «تَستَکثِرُ» از مادّه
اِسْتِکْثار (به کسر الف و تاء و سکون سین و
کاف) به معنای بسیار کردن است.
گویند: «
اسْتَکْثَرَ مِنَ الشَّیْ‌ءِ» یعنی آن کار را بسیار کرد.
در
آیه مورد بحث، خطاب به
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) مى‌فرمايد: و
منّت مگذار و فزونى مطلب.
در اين‌كه
نهی از منّت و فزونى طلبيدن در چه مواردى است باز در اين‌جا مفهوم آيه كلى و گسترده است و هرگونه منت گذاردن بر
خالق و
خلق را شامل مى‌شود، همچنين
عبادت و
اطاعت و اعمال صالحت را بسيار مشمر، بلكه هميشه خود را در سر حدّ قصور و تقصير بدان و عبادت را يک
نوع توفیق بزرگ الهى براى خودت بشمار.
به موردی از کاربرد «تَستَکثِرُ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ) «و منّت مگذار و عملت را بزرگ مشمار.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ) آن‌چه از سياق بر مى‌آيد و با سياق هم تناسب دارد، اين است كه مراد از منت‌گذارى اين است كه شخص احسان‌گر آن
قدر احسان خود را به رخ احسان شده بكشد كه نعمتش مكدر شود، و از نظر وى بيفتد
كما اين‌كه فرموده:
(لا تُبْطِلوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى) و نيز فرموده:
(يَمُنّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَموا) و مراد از
استکثار اين است كه آدمى چيزى را كه مى‌دهد به چشمش زياد آيد.
آيه شريفه مى‌فرمايد: وقتى صدقه‌اى مى‌دهى و يا كار
نیکی مى‌كنى، به رخ طرف مكش، و كار نيكت در نظرت بزرگ نيايد، البته كلمه استكثار به معناى زياده طلبى هم هست، ولى در اين‌جا آن معنا منظور نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تستکثر»، ج۴، ص ۳۸.
