تَذْهَلُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَذْهَلُ:
(تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ)تَذْهَلُ در اصل از مادّۀ «ذهل» به معنای «فراموش کردن، ترک گفتن و
غفلت کردن»
[ذهل، یذهل، ذهلا و ذهولا
]، مانند
آیه مورد بحث که می‌گوید:
«روزی که آن را می‌بینید (
زلزله روز قیامت) مادران شیرده (از
ترس و هراس) کودکان شیرخوارشان را فراموش می‌کنند...»
این آیه نمونه‌ای از بازتاب وحشت
زلزله عظیم است که در رستاخیز سر تا پای همه را فرامی‌گیرد، در
زلزله‌های
دنیا و حوادث وحشتناک نیز گاهی این پدیده‌ها به صورت جزئی پیدا می‌شود، یعنی مادران کودکان خود را فراموش کرده و بارداران
جنین خود را ساقط می‌کنند و بعضی همچون افراد مست از خود بی‌خود می‌شوند، ولی جنبه عمومی و همگانی ندارد، اما
زلزله رستاخیز چنان است که از مشاهدۀ آن همۀ مردم به این حالات گرفتار می‌شوند.
به موردی از کاربرد تَذْهَلُ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَ تَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَ تَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَ مَا هُم بِسُكَارَى وَ لَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ.) (روزى كه آن را مى‌بينيد، آنچنان وحشت سراپاى همه را فرا مى‌گيرد كه هر مادر شيردهى، از شيرخوارش به كلى غافل مى‌شود؛ و هر باردارى جنين خود را سقط مى‌كند؛ و مردم را مست مى‌بينى، در حالى كه مست نيستند؛ ولى عذاب خدا شديد است!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در اين خطاب مردم را امر كرده كه از پروردگارشان بپرهيزند،
کافر بپرهيزد،
ایمان آورد،
مؤمن بپرهيزد از كيفر مخالفت اوامر و نواهى او در فروع انديشه كند. و آن گاه امر مزبور را تعليل كرده به اينكه چون
زلزله قيامت امر عظيمى است. و ناگفته پيدا است كه دعوت در اين آيه دعوت از راه
انذار و
تهدید است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ذهل»، ج۲، ص۱۰۱.
