توفِّی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
توفِّی: (وَ هُوَ الَّذی یَتَوَفَّاکُمْ) «توفِّی» از مادّه
«توفِّی» در لغت به معنای بازگرفتن است، و اینکه
خواب را یک نوع باز گرفتن
روح معرفی کرده، به خاطر آن است که
خواب- همان طور که معروف است- برادر
مرگ است.
«تَوَفِّی» از مادّه «
وَفَیَ»
به معنای قبض و دریافت کامل نیز آمده است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
توفِّی:(وَ هُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُم بِاللَّيْلِ وَ يَعْلَمُ مَا جَرَحْتُم بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُّسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ) (اوست آن كسى كه روح شما را در
شب به هنگام
خواب مى‌گيرد؛ و از آنچه در روز انجام داده‌ايد آگاه است؛ سپس در روز شما را از
خواب برمى‌انگيزد؛ و اين وضع همچنان ادامه مى‌يابد تا سرآمد معيّنى فرا رسد؛ سپس بازگشت شما به سوى اوست؛ آنگاه شما را از آنچه انجام مى‌داديد، با خبر مى‌سازد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: توفى گرفتن تمامى چيزى را گويند.
خدای سبحان در
آیات قرآن و از آن جمله در يك آيه بعد از آيه مورد بحث، اين كلمه را به معناى گرفتن روح استعمال كرده است، هم چنان كه در آيات ديگرى كه از آن جمله است آيه مورد بحث،
خواب بردن را هم توفى ناميده. و در آيه:
(للَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنْفُسَ حِينَ مَوْتِها وَ الَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنامِها) كلمه مزبور را هم به آن معنا و هم به اين معنا استعمال كرده است، چون مرگ و
خواب، هر دو در قطع كردن رابطه نفس از بدن مشتركند، همانطورى كه بعث به معناى بيدار كردن و بعث به معناى زنده كردن، هر دو در برقرار ساختن اين رابطه شريك مى‌باشند، زيرا هر دو باعث مى‌شوند كه نفس دو باره آن تصرفاتى را كه در بدن داشت، انجام دهد و اما اينكه توفى را مقيد به
شب و
بعث را مقيد به روز نموده، بدان جهت بوده است كه غالبا مردم در
شب به
خواب رفته و در روز بيدارند، و گر نه خصوصيتى در
خواب شب نيست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(اللَّهُ يَتَوَفَّى الْأَنفُسَ حِينَ مَوْتِهَا وَالَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنَامِهَا فَيُمْسِكُ الَّتِي قَضَى عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَيُرْسِلُ الْأُخْرَى إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ) (خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض مى‌كند، و روح كسانى را كه نمرده‌اند نيز به هنگام
خواب مى‌گيرد؛ سپس ارواح كسانى كه فرمان مرگشان را صادر كرده نگه مى‌دارد و ارواح ديگرى را كه بايد زنده بمانند باز مى‌گرداند تا سرآمدى معيّن؛ در اين امر نشانه‌هاى روشنى است براى كسانى كه مى‌انديشند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در مجمع البيان گفته: كلمه توفى به معناى گرفتن چيزى است به طور تمام، مثلا وقتى مى‌گويند: توفيت حقى من فلان و نيز استوفيت حقى من فلان معنايش اين است كه من تمامى حقم را از فلانى گرفتم.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «توفِّی»، ص۱۴۶.
