• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقدیم و تأخیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



تقدیم و تاخیر به جابه جا کردن یک لفظ از جایگاه طبیعی آن در کلام اطلاق می‌شود و از اسلوب بلاغی قرآن و از اسباب اجمال می‌باشد.



تقدیم و تاخیر از اسلوب‌های معانی قرآن، و یکی از اسباب اجمال است. در قرآن کریم برخی الفاظ، مقدم یا مؤخر از جایگاه خویش در آیات آورده شده‌اند. این کار علاوه بر این که اصولی و کاملا نظام مند است و بر اعجاز بیانی قرآن کریم دلالت دارد، بر زیبایی اسلوب و شیوایی تعبیر و حسن سبک نیز می‌افزاید.


درباره جواز تقدیم و تاخیر میان علما اختلاف است.


در مقدم و مؤخر قرآن به دو وضعیت برمی خوریم:

۳.۱ - وضعیت اول

به حسب ظاهر، معنای آیه مشکل است؛ اما وقتی دانستیم که از قبیل تقدیم و تاخیر است، معنای آن روشن می‌شود؛ مانند: ((الحمد لله الذی انزل علی عبده الکتاب ولم یجعل له عوجا) قیما…) که در تقدیر چنین است: انزل علی عبده الکتاب قیما ولم یجعل له عوجا. نمونه‌های دیگری از تقدیم و تاخیر که سبب اجمال آیه شده است به این شرح است: آیه: (یسالونک کانک حفی عنها) که در تقدیر: «یسالونک عنها کانک حفی» است، و آیه: (ولولا کلمة سبقت من ربک لکان لزاما واجل مسمی) که در تقدیر: «ولو کلمة سبقت من ربک واجل مسمی لکان لزاما» است، و آیه : (حتی تؤمنوا بالله وحده الا قول ابراهیم لابیه) که استثنای از صدر آیه، یعنی: (قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابراهیم والذین معه اذ قالوا لقومهم) است.

۳.۲ - وضعیت دوم

تقدیم و تاخیر باعث ابهام در فهم معنا نشده است. در این صورت، سخن از علت تقدیم و تاخیر است که فواید مختلفی برای آن برشمرده‌اند؛ مانند: تبرک، تشریف، تعظیم، مناسبت، ترغیب و برانگیختن و….
[۷] کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۳۲۴-۳۲۹.



اسباب تقدیم و تاخیر.


۱. کهف/سوره۱۸، آیه۱-۲.    
۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۷.    
۳. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۹.    
۴. ممتحنه/سوره۶۰، آیه۴.    
۵. زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن، ج۳، ص۲۳۳.    
۶. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۳۸-۴۷.    
۷. کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۳۲۴-۳۲۹.



فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«تقدیم و تاخیر».    




جعبه ابزار