تقدیم الشیاع علی الید (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«تقدیم الشیاع
علی الید» اثر عالم و فقیه وارسته
حسین بن عبد الصمد عاملی ، تصحیح و تحقیق یکی از رساله‌های
فقهی استدلالی شیعه در
قرن دهم هجری در باره یکی از فروعات احکام شهادات می‌باشد.
طرح استدلالی اقوال و آرا و رد و نقض هر نظریه با توجه به مبنای فقهی شیعه از خصوصیات این رساله است.
پدر
شیخ بهایی که از عالمان و فقیهان برجسته سده دهم است در این رساله از تقدیم شیاع بر ید در باب
شهادات و ادعای مالکیت دفاع کرده و معتقد است این مسئله از مسایل مبتلابه و مهم عصر وی بوده و باید حق و حقیقت را مطرح کرد.
پس تصمیم می‌گیرد نظریه مشهور را رد کند و دلایل تقدیم شیاع بر ید را مطرح نماید.
ابتدا اظهار می‌کند که در کلام برخی از متاخرین مشهور شده که
ید از
شیاع قوی تر است و شیاع نمی‌تواند مالکیت یدی را منتفی سازد بنا بر این ید مهم تر از شیاع است. سپس عبارتی از
محقق حلی از
شرائع الاسلام در این خصوص نقل کرده و می‌گوید که
علامه حلی هم مثل این عبارت را در قواعد آورده است. سپس با طرح این پرسش که با ادعای
اجماع شیخ طوسی در
خلاف مبنی بر تقدیم ید بر شیاع چه می‌کنید؟
پاسخ می‌دهد که شیخ طوسی در بسیاری موارد، ادعای اجماع کرده ولی خودش آن را نقض کرده و در همین مسئله در خلاف ادعای اجماع کرده و در مبسوط گفته است در آن دو قول وجود دارد و تردید نموده است. بنا بر این اگر دلیلی بر خلاف اجماع شیخ طوسی وجود داشت باید از آن دلیل
تبعیت کرد و در مسئله حاضر یعنی دفاع از تقدیم شیاع بر ید سه دلیل وجود دارد.
یکی این است که دلالت
ید بر
مالکیت عین ضعیف است چون یا
دال بر مالکیت نیست یا
عام است و عام نمی‌تواند دال بر
خاص باشد چون ید می‌تواند به اسباب دیگری چون اجاره، عاریه، غصب و موارد دیگر محقق شده باشد پس ید نشانه قوی و روشنی بر مالکیت نیست و بذاته اقتضای مالکیت ندارد سپس روایت
سلیمان بن داود منقری در دلالت ید بر مالکیت را بررسی و از لحاظ سند و متن نقد می‌نماید.
از لحاظ سندی سلیمان و
حفص از راویان ناشناخته هستند و از لحاظ متنی هم دلالت عبارت بر مراد و مقصود مدعی کافی نیست. در دلیل دوم اطلاق اقوال علما در اینکه مالکیت مطلق و
وقف به وسیله
شیاع ثابت می‌شود از این اطلاق هم تقدیم شیاع بر
ید ثابت می‌شود نویسنده به تفصیل از این دلیل و اشکالات آن بحث کرده است. در دلیل بعدی هم مطرح کرده که اگر شیاع بر ید مقدم نشود
فساد زیاد به وجود می‌آید بنا بر این باید شیاع را بر ید مقدم دانست.
نویسنده در طرح دلایل و مسایل از مبانی نظری فقهی گذشتگان بهره می‌برد و از میان ادله روایی معتبر به استنباط و استخراج احکام منطبق بر
شرع مقدس می‌پردازد. در مسئله مورد بحث نیز معتقد است نظریه تقدیم شیاع بر ید همان نظریه صحیح و راستینی است که با دقت در متون، می‌توان آن را به دست آورد و مبانی آن را مشخص ساخت.
نسخه خطی آن در کتاب خانه آیت‌الله گلپایگانی و ۲۳ سال بعد از درگذشت مؤلف نوشته شده است. این رساله به زبان عربی و در ۱۰ صفحه می‌باشد.
نرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
