تفسیر علیین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تفسیر علیین تفسیر موجزی است که سيد عباس سيد كريمى حسينى نگاشته است.
«تفسیر علیین» در یک جلد به زبان فارسی، به عنوان
تفسیر همراه، در حاشیه قرآن- با
خط عثمان طه- به چاپ رسیده است. تمام سوره‌ها قرآن را شامل می‌شود (به جز سوره «حمد» و «و العصر») اما همه آیات را در بر ندارد. سعی شده است که گره‌های صرفی، نحوی، لغوی بیانی و... گشوده گردد. در تبیین و شرح مقاطع آیات، از
روایات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
اهل بیت «علیهم السلام» نیز استفاده نموده است. از این جهت ضمن ایجاد تنوع در مطالب توانسته است اختصار را نیز رعایت نماید.
مخاطب این تفسیر کسانی می‌باشند که با
زبان عربی و
ادبیات آن آشنایی نسبتا خوبی داشته باشند، زیرا به ترجمه آیات نپرداخته است.
مؤلف در گفتاری با همین عنوان می‌نویسد: در زمانی که توشه خود را از
فقه و
اصول و
فلسفه به پایان می‌بردم، هنوز یک دوره تفسیر جامع مطالعه نکرده بودم، هر چند مطالعاتی در تفسیر به صورت پراکنده داشتم، ولی به هنگام
قرائت احساس می‌کردم در برخی آیات گره‌هایی برای من وجود دارد. از این جا بود که تصمیم گرفتم یک دوره کامل مباحث تفسیر «
مجمع البیان» را از اول تا آخر مطالعه کنم. این کار انجام گرفت و برایم لذت بخش بود.
به هنگام مطالعه نکته‌هایی در زمینه‌های ادبی، لغوی، تفسیری، روایی،
شان نزول و... یادداشت می‌کردم. پس از پایان یافتن مطالعه یک دور تفسیر، حدود پنج هزار یادداشت جمع آوری شده بود هدف از این کار این بود که هنگام تلاوت قرآن از آنها استفاده کنم. پس از مشورت با اهل تفسیر، به اصرار دوستان به فکر چاپ آنها افتادم، لازمه چاپ، تکمیل یادداشتها بود، بدین جهت تفاسیر دیگری نیز مورد استفاده قرار گرفت تا این مجموعه فراهم شد، نام آن را «تفسیر علیین» گذاشتم.
از آنجایی که پیدایش این تفسیر، با یادداشتهای مؤلف بوده که بعد از آن تکمیل شده است، روش آن نیز بیان نکاتی تفسیری، صرفی، نحوی، لغوی، بیانی و شان نزولی است، مؤلف هر جا که احساس نموده، ابهامی وجود دارد اقدام به توضیح آن کرده است، بطور طبیعی در بسیاری از کلمات، و مقاطع آیات، مطالب، جهت توضیح بیشتر بوده است. پاسخ به برخی از سؤالات و
شبهات اعتقادی و بیان نکته‌های فقهی و شان نزول بعضی از آیات نیز ضمن توضیحات مؤلف آمده است.
همانگونه که بیان شد این اثر به زبان فارسی است، اما در مواردی که نکته خاصی در کلمات عربی باشد برای تفهیم آن نکته، همان کلمات عربی آورده شده است.
با وجود رعایت اختصار در توضیح و نقل مطالب، مفسر، گاه به ذکر احتمالات مبادرت ورزیده است، خود در گفتار انتهایی می‌نویسد: «اگر در آیه چند احتمال ذکر شده باشد،
ماخذ هر احتمال در آخر آن آمده است، مگر اینکه
ماخذ احتمال تفسیر مجمع البیان باشد که در این صورت از ذکر آن خودداری کرده‌ایم.»
«در صورت وجود چند احتمال، ردیف هر یک از آنان مشخص کننده اهمیت آن در نظر مؤلف است، مگر مطلبی که از
معصوم علیه‌السّلام نقل شده باشد.» «ذکر چند احتمال به این معنا نیست که تمام احتمال هایی که در مجمع البیان و یا
ماخذ دیگری وجود دارد آمده باشد، بلکه احتمالاتی که در نظر ما (مؤلف) صحیح بوده و یا از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است، گزینش شده است».
بیشتر مطالب این تفسیر برگزیده از تفسیر «مجمع البیان» مرحوم
طبرسی می‌باشد، اما در تکمیل آن از منابع دیگر استفاده شده که از این قرارند:
۱-
تفسیر المیزان علامه طباطبایی
۲-
کنز الدقائق ۳-
تفسیر کبیر فخر رازی ۴-
کشاف زمخشری ۵-
جوامع الجامع طبرسی ۶-
منهج الصادقین ملا فتح الله کاشانی ۷-
تفسیر صافی فیض کاشانی ۸-
مفردات راغب اصفهانی ۹-
کنز العرفان فاضل مقداد ۱۰-
کافی کلینی ۱۱-
وسائل الشیعه شیخ حر عاملی ۱۲-
مصباح المنیرمؤلف در هر مورد که مطلبی نقل نموده،
ماخذ آن را ذکر می‌نماید، مگر اینکه بر گرفته از مجمع البیان باشد، و در مواردی که مطلب، مشترک میان مجمع البیان و تفسیر دیگری است نام هر دو تفسیر به عنوان
ماخذ ذکر شده است. همچنین اگر مطلبی از فرمایشات
ائمه «علیه السلام» بوده، نام آن
امام علیه‌السّلام در انتهای مطلب ذکر شده است. تمامی پاورقی‌ها، مربوط به مؤلف است، مگر آن که
ماخذ آن ذکر شده باشد.
تفسیر علیین در یک مجلد به قطع وزیری از طرف انتشارات اسوه (وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه) در زمستان ۱۳۸۲ به عنوان چاپ اول به دوستداران قرآن، عرضه شده است. این تفسیر همراه قرآن است که در حاشیه قرآن به چاپ رسیده است.
شابک ۴- ۸۶- ۸۰۷۳- ۹۶۴
۱- تفسیر علیین و خاتمه آن
۲- شرح حال دست نوشته مفسر
نرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
