تعریف به مرکب مقوم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تعریف به مرکب مقوم یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تعریف مرکب از مقومات و ذاتیات معرَّف است.

---

معرِّف یا بسیط است و یا مرکب. اگر مرکب، فقط از کلیات عرضی و یا از کلیات ذاتی و عرضی لازم ترکیب شده باشد آن را «مرکب لازم» گفته‌اند، و اگر از کلیات ذاتی -مقوم ذات موضوع- ترکیب شده باشد «مرکب مقوِّم» نام گرفته است، از این رو تعریف به مرکب بر دو قسم است:
۱. تعریف به مرکب لازم؛
۲. تعریف به مرکب مقوِّم.
هر یک از این ترکیب‌ها یا ثنائی هستند و یا بیشتر، که برخی از صور آنها صحیح و برخی غیر صحیح است.

---

اقسام صحیح ترکیب ثنائی عبارت‌اند از:
۱. تعریف مرکب از جنس و فصل قریب، مانند حیوان ناطق در تعریف انسان؛
۲. تعریف مرکب از جنس بعید و فصل قریب، مانند جسم ناطق در تعریف انسان؛ این دو، از اقسام تعریف به مرکب مقوم محسوب می‌شوند.
۳. تعریف مرکب از جنس قریب و خاصه، مانند حیوان ضاحک در تعریف انسان؛
۴. تعریف مرکب از جنس بعید و خاصه، مانند جسم ضاحک در تعریف انسان؛ این دو از اقسام تعریف به مرکب لازم شمرده می‌شوند.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق.
• ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، منطق المشرقیین.    

---