تشنگی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تشنگی حالت و کیفیتی است که شخص
تشنه دارد. و این حالت دارای آثاری است.
تشنگی حالت و کیفیت تشنه است.
در این مدخل از واژگانی مانند «ظما»، «ورد»، «هیم» و «لهث» و جملاتی مانند «یغاثوا بماء»، «یسقی من ماء» و «سقیـهم ربهم» استفاده شده است.
انسان تشنه در
بیابان،
سراب را
آب می‌پندارد.
والذین کفروا اعمــلهم کسراب بقیعة یحسبه الظمـان ماء حتی اذا جاءه لم یجده شیــا... «کسانی که
کافر شدند، اعمالشان همچون سرابی است در یک
کویر که انسان تشنه از دور آن را آب می پندارد اما هنگامی که به سراغ آن می آید چیزی نمی یابد، و
خدا را نزد آن می یابد که حساب او را بطور کامل می دهد و
خداوند سریع الحساب است.»
بعد از آنکه خدای سبحان نام
مؤمنین را برد و ایشان را توصیف کرد به اینکه در خانه هایی معظم
ذکر خدا می کنند و
تجارت و
بیع، ایشان را از یاد خدا
غافل نمی سازد، و خدا که نور آسمانها و
زمین است ایشان را به این خاطر، به
نور خود
هدایت می کند و به نور معرفت خود گرامی می دارد اینک در این آیه نقطه مقابل مؤمنین یعنی
کفار را یادآوری کرده، اعمالشان را یک بار به سراب تشبیه می کند که هیچ حقیقتی نداشته و غایت و هدفی که بدان منتهی شود ندارد، و بار دیگر توصیف می کند به اینکه همچون ظلمت های روی هم افتاده است، به طوری که هیچ راه برای نور در آنها نیست، به کلی جلو نور را می گیرد،
آیه مورد بحث در بردارنده وصف اول و آیه بعدی اش متضمن وصف دوم است.
برخی از سربازان
طالوت در برابر تشنگی، به هنگام مواجهه با
نهر آب نافرمانی کردند.
فلما فصل طالوت بالجنود قال ان الله مبتلیکم بنهر فمن شرب منه فلیس منی ومن لم یطعمه فانه منی الا من اغترف غرفة بیده فشربوا منه الا قلیلا منهم... «و هنگامی که طالوت (به فرماندهی لشکر
بنی اسرائیل منصوب شد، و) سپاهیان را با خود بیرون برد، به آنها گفت: «
خداوند، شما را به وسیله یک نهر آب،
آزمایش می کند آنها (که به هنگام تشنگی،) از آن بنوشند، از من نیستند و آنها که جز یک
پیمانه با
دست خود، بیشتر از آن نخورند، از من هستند» جز عده کمی، همگی از آن آب نوشیدند. سپس هنگامی که او، و افرادی که با او
ایمان آورده بودند، (و از بوته آزمایش، سالم به در آمدند،) از آن نهر گذشتند، (از کمی نفرات خود،
ناراحت شدند و عده ای) گفتند: «امروز، ما توانایی مقابله با (
جالوت) و سپاهیان او را نداریم.» اما آنها که می دانستند خدا را ملاقات خواهند کرد (و به
روز رستاخیز، ایمان داشتند) گفتند: «چه بسیار گروه‌های کوچکی که به فرمان خدا، بر گروه‌های عظیمی پیروز شدند!» و خداوند، با
صابران و استقامت کنندگان) است.»
در اینجا لشکریان طالوت در برابر آزمون بزرگی قرار گرفتند، و آن مساله
مقاومت شدید در برابر تشنگی، و چنین آزمونی برای لشکر طالوت- مخصوصا با سابقه بدی که برای بنی اسرائیل در بعضی جنگها داشتند- ضرورت داشت، چرا که
پیروزی هر جمعیتی، بستگی به مقدار
انضباط و
قدرت ایمان و
استقامت در مقابل
دشمن و
اطاعت از دستور
رهبر و
فرمانده دارد.
طالوت می خواست بداند انبوه
لشکر تا چه اندازه، فرمان او را اطاعت می کنند، به ویژه اینکه آنها با
تردید و دودلی و حتی اعتراض،
رهبری او را پذیرفته بودند، گر چه در ظاهر
تسلیم شده بودند ولی شاید هنوز در باطن،
شک و تردید بر دلهای آنها
حکومت می کرد، به همین دلیل مامور می شود که آنها را
امتحان کند، تا روشن شود، آیا این سربازان که می خواهند در برابر
شمشیر آتشبار دشمن بایستند، توانایی تحمل مقداری تشنگی را دارند یا نه؟
ولی اکثریت آنها- همانطور که در شرح داستان قبلا خواندیم و در
آیه مورد بحث به طور فشرده به آن اشاره شده از بوته این امتحان سالم بیرون نیامدند، چنان که
قرآن می گوید: " آنها همگی جز عده کمی از آنها، از آن آب نوشیدند" (فشربوا منه الا قلیلا منهم).
در مجموع این گفتار اشاره ای است به یک
حقیقت که از سراپای این داستان استفاده می شود، و آن این است که خدای تعالی قادر است عده ای بسیار قلیل و از نظر روحیه مردمی ناهماهنگ را بر لشکری بسیار زیاد یاری دهد، توضیح اینکه تمامی بنی اسرائیل از
پیامبر خود درخواست فرماندهی کردند، و همگی پیمان محکم بستند که آن فرمانده را نافرمانی نکنند، و کثرت جمعیت آنان آن قدر بود که بعد از تخلف جمعیت بسیاری از آنان از شرکت در
جنگ، تازه باقی مانده آنان جنودی بودند، و این جنود هم در امتحان آب نهر که داستانش می آید که اکثرشان رفوزه و مردود شدند، و به جز اندکی از آنان در آن امتحان پیروز نشد، و تازه آن عده اندک هم هماهنگ نبودند، بخاطر اینکه بعضی از آنان یک
شب، آب خوردند، و معلوم شد که دچار
نفاق هستند، پس در حقیقت آنچه باقی ماند، اندکی از اندک بود، در عین حال پیروزی نصیب آن اندک شد، چون ایمان داشتند و در برابر لشکر بسیار انبوه جالوت
صبر کردند.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۱۶۰، برگرفته از مقاله «تشنگی».
