تداخل مقولات عشر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تداخل مقولات عشر، از اصطلاحات منطقی بوده و به اندراج برخى
اعراض (مقولات) در برخى ديگر اطلاق می‌گردد.
در تعداد مقولات اختلاف است. منشأ اين اختلاف، اختلاف در تعداد
عرض است و کسى در
جوهر اختلاف نکرده است. بعضى تعداد عرض را سه دانسته‌اند (
کم،
کیف و
نسبت) و هفت مقوله ديگر را در نسبت، مندرج مى‌دانند. برخى تعداد را چهار قسم (کمّ، کيف، نسبت و
حرکت) مى‌دانند. اين قول، منتسب به
سهروردی است. وى مقوله فعل و انفعال را در مقوله حرکت داخل ساخته و بقيه مقولات عرضيه (
أین،
وضع،
متی و
جده) را در مقوله نسبت (اضافه) داخل دانسته است. جمعى از
متکلمان، تعداد را به بيست وچهار نيز رسانده‌اند.
آنچه از
ارسطو رسيده است و مشهور فلاسفه نيز پذيرفته‌اند، نه قسم است که از آن گاهى به مقولات تسع و گاهى به اجناس عاليه عرضيه تعبير مى‌شود. منشأ اين اختلاف، آن است که آيا مقولات عشر، همگى جنس عالى‌اند و نسبت به يکديگر
تباین دارند يا برخى در تحت برخى قرار مى‌گيرند؛ به ديگر بيان، آيا مقولات با هم تداخل دارند يا ندارند. برخى همچون
ابن سینا براين باورند که مقولات، تداخل ندارند و هريک مقوله‌اى جدا محسوب مى‌شوند، ازاين‌رو تعداد مقولات را ده‌تا دانسته و به معتقدان به کم‌تر از اين تعداد، اشکال کرده‌اند.
پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تداخل مقولات عشر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۵.
