بنی اسرائیل و ارض مقدس (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وقایع مرتبط
بنی اسرائیل با
ارض مقدس در جاهای مختلف
قرآن ذکر شده است.
در
سوره مائده فرمان
موسی - علیه السلام- به وارد شدن
بنی اسرائیل، به
ارض مقدس برای گشودن آن آمده است:
و اذ قال موسی... یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم ولاترتدوا علی ادبارکم... «ای قوم من به سرزمین مقدسی که
خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد.»
در تفسیر عیاشی از
مسعدة بن صدقه از
امام صادق -علیه السلام - روایت آمده که شخصی از آن جناب از آیه : (ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم) سؤ ال کرد و آن جناب در پاسخش فرمود: بله خدای تعالی در آغاز برای آنان مقدر کرده بود که در سرزمین مقدس ماوائی داشته باشند و لیکن این
تقدیر خود را محو نموده و برای فرزندان ایشان نوشت و فرزندانشان بعد از انقراض پدران داخل آنجا شدند، و خدای تعالی هر چه را بخواهد محو می‌کند و هر چه را بخواهد اثبات می‌نماید، و نزد او است‌ام الکتاب (و الله یمحو ما یشاء و یثبت و عنده‌ام الکتاب).
بنی اسرائیل وارث سرزمین مقدس از سوی خدا پس از
فرعونیان :
واورثنا القوم الذین کانوا یستضعفون مشـرق الارض و مغـربها التی بـرکنا فیها و تمت کلمة ربک الحسنی علی بنی اسرءیل... «و به آن گروهی که پیوسته تضعیف می‌شدند (بخشهای) باختر و خاوری سرزمین (
فلسطین) را که در آن
برکت قرار داده بودیم به میراث عطا کردیم و به پاس آنکه
صبر کردند وعده نیکوی پروردگارت به فرزندان
اسرائیل تحقق یافت و آنچه را که
فرعون و قومش ساخته و افراشته بودند ویران کردیم.»
پس از نابودی قوم
فرعون و درهم شکستن قدرت آنها،
بنی اسرائیل که سالیان دراز در زنجیر اسارت و بردگی به سر می‌بردند،
وارث سرزمینهای پهناور آنها شدند، آیه فوق به همین معنی اشاره کرده، می‌گوید: (مشرقها و مغربهای پر
برکت زمین را در اختیار جمعیت مستضعف و استعمار شده قرار دادیم)
همانطور که سابقا هم اشاره کرده‌ایم ( (
ارث) ) در لغت به معنی مالی است که بدون
تجارت و
معامله از کسی به کسی می‌رسد، اعم از اینکه از مردگان باشد یا از زندگان.
وجـوزنا ببنی اسرءیل البحر فاتبعهم فرعون وجنوده بغیا وعدوا حتی اذا ادرکه الغرق... • ولقد
بوانا بنی اسرءیل
مبوا صدق... «و فرزندان اسرائیل را از
دریا گذراندیم پس
فرعون و سپاهیانش از روی
ستم و
تجاوز آنان را دنبال کردند تا وقتی که در شرف غرق شدن قرار گرفت گفت
ایمان آوردم که هیچ معبودی جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویده‌اند نیست و من از تسلیم شدگانم؛ . ؛ به راستی ما فرزندان اسرائیل را در جایگاه (های) نیکو منزل دادیم و از چیزهای پاکیزه به آنان روزی بخشیدیم پس به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنکه
علم برای آنان حاصل شد همانا پروردگار تو در روز
قیامت در باره آنچه بر سر آن اختلاف می‌کردند میانشان داوری خواهد کرد.»
آیه مورد بحث، پیروزی نهائی
بنی اسرائیل و بازگشت به سرزمینهای مقدسه را پس از رهائی از چنگال فرعونیان چنین بیان می‌کند:
تعبیر به (
مبوء صدق) (منزلگاه راستین) ممکن است اشاره به این باشد که خداوند به
وعده خود نسبت به بنی اسرائیل وفا کرد، و آنها را به
سرزمین موعود بازگرداند، و یا اینکه سرزمین
صدق اشاره به پاکی و نیکی این سرزمین است و به همین جهت تناسب با سرزمین
شام و
فلسطین دارد که منزلگاه
انبیاء و پیامبران الهی بود.
گروهی نیز احتمال داده‌اند که منظور سرزمین
مصر باشد، زیرا همانگونه که
قرآن در
سوره دخان می‌گوید: (پس از نابودی فرعونیان باغها و چشمه‌ها و سرزمینها و قصرها و نعمتهائی از آنها بجای ماند و آنها را به گروه دیگری یعنی
بنی اسرائیل دادیم).
سکنا گزیدن بنی اسرائیل در
سرزمین مقدس، تقدیری از سوی
خدا :
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم... «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد.»
ولقد
بوانا بنی اسرءیل
مبوا صدق... «به راستی ما فرزندان اسرائیل را در جایگاه (های) نیکو منزل دادیم و از چیزهای پاکیزه به آنان روزی بخشیدیم پس به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنکه علم برای آنان حاصل شد همانا پروردگار تو در روز
قیامت در باره آنچه بر سر آن اختلاف می‌کردند میانشان داوری خواهد کرد»
از جمله کتب الله علیکم استفاده می‌شود که خداوند چنین مقرر داشته بود که
بنی اسرائیل در این سرزمین مقدس به آرامش و رفاه زندگی کنند (مشروط به اینکه آن را از لوث
شرک و
بت پرستی پاک سازند و خودشان نیز از تعلیمات انبیا منحرف نشوند) اما اگر این دستور را بکار نبندند زیانهای سنگینی دامان آنها را خواهد گرفت.
بنابراین اگر ملاحظه می‌کنیم که نسلی از بنی اسرائیل که این آیه خطاب به آنها بود بالاخره موفق به ورود در این سرزمین مقدس نشدند بلکه چهل
سال در بیابان سرگردان ماندند و نسل آینده آنها این توفیق را یافت منافاتی با جمله کتب الله لکم (خداوند برای شما مقرر داشته) ندارد، زیرا این تقدیر مشروط بشرائطی بود که آنها انجام ندادند همانطور که در آیات بعد استفاده می‌شود.
سکونت قوم بنی اسرائیل در ارض مقدس، حقی برای ایشان از سوی خدا:
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم... «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد.»
از جمله کتب الله علیکم استفاده می‌شود که خداوند چنین مقرر داشته بود که
بنی اسرائیل در این سرزمین مقدس به آرامش و رفاه زندگی کنند (مشروط به اینکه آن را از لوث
شرک و
بت پرستی پاک سازند و خودشان نیز از تعلیمات انبیا منحرف نشوند) اما اگر این دستور را بکار نبندند زیانهای سنگینی دامان آنها را خواهد گرفت.
بنابراین اگر ملاحظه می‌کنیم که نسلی از بنی اسرائیل که این آیه خطاب به آنها بود بالاخره موفق به ورود در این سرزمین مقدس نشدند بلکه چهل
سال در بیابان سرگردان ماندند و نسل آینده آنها این توفیق را یافت منافاتی با جمله کتب الله لکم (خداوند برای شما مقرر داشته) ندارد، زیرا این تقدیر مشروط بشرائطی بود که آنها انجام ندادند همانطور که در آیات بعد استفاده می‌شود.
تقدیر الهی به سکنا گزیدن بنی اسرائیل در سرزمین مقدس، مشروط به
جهاد و
مبارزه آنان با
جباران بود:
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم و لاترتدوا علی ادبارکم... • قالوا یـموسی ان فیها قوما جبارین... • قال رجلان من الذین یخافون انعم الله علیهما ادخلوا علیهم الباب فاذا دخلتموه فانکم غــلبون. «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد. ؛ گفتند‌ای موسی در آنجا مردمی زورمندند و تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمی‌شویم پس اگر از آنجا بیرون بروند ما وارد خواهیم شد؛؛ دو مرد از (زمره) کسانی که (از
خدا) می‌ترسیدند و خدا به آنان نعمت داده بود گفتند از آن دروازه بر ایشان (بتازید و) وارد شوید که اگر از آن درآمدید قطعا پیروز خواهید شد و اگر مؤمنید به خدا
توکل کنید»
از جمله «و لاترتدوا» و آیات بعد استفاده می‌شود که ورود بنی اسرائیل به ارض مقدس، مستلزم جهاد بوده است.
بنی اسرائیل از سوی خدا برای داخل شدن به ارض مقدس مامور بودند:
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم... «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که
[۱۶] خواهید شد.»
سرپیچی بنی اسرائیل از فرمان
حضرت موسی - علیه السلام- مبنی بر ورود به
سرزمین مقدس سرپیچی کردند:
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم... • قالوا یـموسی ان فیها قوما جبارین وانا لن ندخلها حتی یخرجوا منها فان یخرجوا منها فانا دخلون• قال رجلان من الذین یخافون انعم الله علیهما ادخلوا علیهم الباب... «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد. ؛ گفتند‌ای
موسی در آنجا مردمی زورمندند و تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمی‌شویم پس اگر از آنجا بیرون بروند ما وارد خواهیم شد؛؛ دو مرد از (زمره) کسانی که (از خدا) می‌ترسیدند و خدا به آنان
نعمت داده بود گفتند از آن دروازه بر ایشان (بتازید و) وارد شوید که اگر از آن درآمدید قطعا پیروز خواهید شد و اگر مؤمنید به خدا
توکل کنید.»
مراد از کلمه (جبارین) کسانی است که صاحب
سطوت و نیرو باشند، و به مردم زور بگویند و هر چه بخواهند به مردم تحمیل کنند.
بنی اسرائیل در جمله : (و انا لن ندخلها حتی یخرجوا منها) به
موسی شرط کرده‌اند که ما وقتی دستور تو را عملی نموده و داخل این سرزمین می‌شویم که آن جباران از آنجا خارج شوند و حقیقت این شرط کردن رد گفتار موسی -علیه السلام - است، هر چند که بعد از رد گفتار آن جناب دوباره
وعده داده‌اند که اگر آنها خارج شوند ما داخل خواهیم شد.
در تعدادی از روایات پیرامون توصیف جباران مورد بحث، آمده که سکنه آن سرزمین از
عمالقه بودند، که مردمی درشت هیکل و بلندقامت بودند و از درشت هیکلی و بلندقامتی آنان داستانهای عجیبی وارد شده که
عقل سلیم نمی‌واند آنها را بپذیرد، و در آثار باستانی و بحثهای طبیعی نیز چیزی که این روایات را تایید کند وجود ندارد، ناگزیر باید گفت که روایات مذکور ماخذی جز جعل و دسیسه ندارد.
درخواست گستاخانه
بنی اسرائیل مبنی بر رهسپاری موسی- علیه السلام- و
خدا به سرزمین مقدس برای نبرد با زورگویان در
سوره مائده آمده است:
قالوا یـموسی انا لن ندخلهآ ابدا ما داموا فیها فاذهب انت وربک فقـتلا انا هـهنا قـعدون. «گفتند‌ای موسی تا وقتی آنان در آن (شهر) ند ما هرگز پای در آن ننهیم تو و پروردگارت برو (ید) و
جنگ کنید که ما همین جا می‌نشینیم.»
هراس قوم موسی (
بنی اسرائیل) از
جهاد با زورگویان حاکم بر سرزمین مقدس هراس داشتند:
قالوا یـموسی ان فیها قوما جبارین وانا لن ندخلها حتی یخرجوا منها فان یخرجوا منها فانا دخلون. «گفتند‌ای موسی در آنجا مردمی زورمندند و تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمی‌شویم پس اگر از آنجا بیرون بروند ما وارد خواهیم شد»
خروج جباران از
سرزمین مقدس، شرط اعلام شده از سوی قوم موسی برای ورود به آن سرزمین:
قالوا یـموسی ان فیها قوما جبارین وانا لن ندخلها حتی یخرجوا منها فان یخرجوا منها فانا دخلون. «گفتند‌ای موسی در آنجا مردمی زورمندند و تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمی‌شویم پس اگر از آنجا بیرون بروند ما وارد خواهیم شد.»
گشودن سرزمین مقدس بدون
مبارزه و
جهاد،
انتظار نابجای قوم موسی بود:
قالوا یـموسی ان فیها قوما جبارین وانا لن ندخلها حتی یخرجوا منها فان یخرجوا منها فانا دخلون. «گفتند‌ای
موسی در آنجا مردمی زورمندند و تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمی‌شویم پس اگر از آنجا بیرون بروند ما وارد خواهیم شد»
یورش بنی اسرائیل به سرزمین مقدس از دروازه آن، پیشنهاد دو نفر از یاران
خداترس موسی-علیه السلام- بود:
قال رجلان من الذین یخافون انعم الله علیهما ادخلوا علیهم الباب فاذا دخلتموه فانکم غــلبون... «دو مرد از (زمره) کسانی که (از
خدا) می‌ترسیدند و خدا به آنان
نعمت داده بود گفتند از آن دروازه بر ایشان (بتازید و) وارد شوید که اگر از آن درآمدید قطعا پیروز خواهید شد و اگر مؤمنید به خدا
توکل کنید.»
فسق بنی اسرائیل در برابر
خدا، زمینه سرپیچی آنان از فرمان
حضرت موسی - علیه السلام- برای ورود به سرزمین مقدس و مبارزه با جباران شد:
قالوا یـموسی انا لن ندخلهآ ابدا ما داموا فیها فاذهب انت وربک فقـتلا انا هـهنا قـعدون• قال رب انی لا املک الا نفسی واخی فافرق بیننا وبین القوم الفـسقین• قال فانها محرمة علیهم اربعین سنة یتیهون فی الارض فلاتاس علی القوم الفـسقین. «گفتند‌ای موسی تا وقتی آنان در آن (شهر) ند ما هرگز پای در آن ننهیم تو و پروردگارت برو (ید) و جنگ کنید که ما همین جا می‌نشینیم.»
از وصف
بنی اسرائیل به
فسق در دو
آیه پس از
تمرد آنان از فرمان موسی- علیه السلام-، استفاده می‌شود که ریشه سرپیچی آنان فسق بوده است؛ به خصوص که فسق به صورت اسم آمده و بیش تر بر ثبوت دلالت دارد.
وعده دو نفر از یاران موسی- علیه السلام- (
یوشع و
کالب) مبنی بر پیروزی
بنی اسرائیل بر
جباران، در صورت وارد شدن آنان به
بیت المقدس :
قال رجلان من الذین یخافون انعم الله علیهما ادخلوا علیهم الباب فاذا دخلتموه فانکم غــلبون وعلی الله فتوکلوا ان کنتم مؤمنین.
بنابر قولی، منظور از «رجلان» در آیه مزبور، «
یوشع بن نون و «
کالب بن یوحنا» است. «دو مرد از (زمره) کسانی که (از خدا) می‌ترسیدند و خدا به آنان نعمت داده بود گفتند از آن دروازه بر ایشان (بتازید و) وارد شوید که اگر از آن درآمدید قطعا پیروز خواهید شد و اگر مؤمنید به خدا توکل کنید.»
فسق بنی اسرائیل و سرپیچی آنان از فرمان موسی- علیه السلام-، عامل
محرومیت چهل ساله آنان از ورود به سرزمین مقدس بود:
قال فانها محرمة علیهم اربعین سنة یتیهون فی الارض فلاتاس علی القوم الفـسقین. « (خدا به موسی) فرمود (ورود به) آن (سرزمین) چهل سال بر ایشان
حرام شد (که) در بیابان سرگردان خواهند بود پس تو بر گروه نافرمانان اندوه مخور»
هشدار موسی- علیه السلام- به زیان کاری قوم خویش در صورت
فرار و
عقب نشینی هنگام رویارویی با
جباران سرزمین مقدس :
یـقوم ادخلوا الارض المقدسة التی کتب الله لکم ولاترتدوا علی ادبارکم فتنقلبوا خـسرین. «ای قوم من به سرزمین مقدسی که خداوند برای شما مقرر داشته است درآیید و به عقب بازنگردید که زیانکار خواهید شد»
از جمله کتب الله علیکم استفاده می‌شود که خداوند چنین مقرر داشته بود که
بنی اسرائیل در این سرزمین مقدس به آرامش و رفاه زندگی کنند (مشروط به اینکه آن را از لوث
شرک و
بت پرستی پاک سازند و خودشان نیز از تعلیمات انبیا منحرف نشوند) اما اگر این دستور را بکار نبندند زیانهای سنگینی دامان آنها را خواهد گرفت.
بنابراین اگر ملاحظه می‌کنیم که نسلی از بنی اسرائیل که این آیه خطاب به آنها بود بالاخره موفق به ورود در این سرزمین مقدس نشدند بلکه چهل
سال در بیابان سرگردان ماندند و نسل آینده آنها این توفیق را یافت منافاتی با جمله کتب الله لکم (خداوند برای شما مقرر داشته) ندارد، زیرا این تقدیر مشروط بشرائطی بود که آنها انجام ندادند همانطور که در آیات بعد استفاده می‌شود.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۵۰، برگرفته از مقاله «بنی اسرائیل و ارض مقدس».
