بلوچستان در سالهای ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۷ قمری (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«بلوچستان در سالهای ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۷ قمری»، اثر عبدالرضا سالار بهزادى کتابی است به
زبان فارسی که به بررسی برخی اسناد تاریخی درباره
بلوچستان در فاصله سالهای مذکور می‌پردازد.
کتاب؛ مشتمل بر مقدمه‌ای به قلم مولف و سه بخش اصلی می‌باشد.
۱. در بخش نخست کتاب، نگارنده به معرفی و نقد منابعی که از آنها در تهیه کتاب حاضر سود جسته، می‌پردازد.
۲. در بخش بعدی که «در آمدی بر
تاریخ بلوچستان در قرون اخیر و
حکومت ابراهیم خان سعدالدوله فاتح بلوچستان» نام گرفته، درباره تاریخچه این سامان، علی الخصوص تاریخ جدید این سرزمین و این که چگونه و به چه ترتیب این سرزمین داغ با صحراهای تفتیده و گوشه‌های دورافتاده و فراموش شده اش ناگهان در مقطعی از تاریخ دوران جدید به یکی از میدان‌های اصلی برخورد و فعالیت سیاست‌های استعماری نیمه دوم
قرن نوزدهم تبدیل شد مطالبی بیان شده است.
۳. در بخش سوم، با عنوان «اسناد دوره حکومت زین العابدین خان اسعدالدوله» تاریخچه حکومت سلف زین العابدین خان اسعدالدوله؛ یعنی ابراهیم خان سعدالدوله در بلوچستان، در بحبوحه مداخلات نیروهای
انگلیسی در آن سرزمین، آن هم در روزگاری که هنوز دامنه حاکمیت و نفوذ
دولت ایران از ناحیه بمپور فراتر نرفته بود و این که چگونه ابراهیم خان توانست قسمت عمده بلوچستان را علیرغم نقشه‌ها و برنامه‌های امپراتوری
بریتانیا به
خاک ایران منضم ساخته و به حق سزاوار عنوان «فاتح بلوچستان» گردد، مورد بررسی قرار گرفته و اسناد مهمی درباره این دوره ارائه گردیده است. اسناد ارائه شده در این بخش نامه‌هایی هستند که از سال ۱۳۰۷ ق. به بعد، عموما در ارتباط با امور حکومتی و سیاسی و نظامی بلوچستان به زین العابدین خان سرتیپ که در آن زمان عنوان «سردار بلوچستان» را داشت و در سال ۱۳۱۲ ق. به «اسعدالدوله» ملقب گردید، نگاشته شده‌اند. اولین این نامه‌ها تاریخ سال ۱۳۰۷ ق. و آخرین نامه ارائه شده تاریخ ۱۳۱۸ ق. را دارد. اغلب نامه‌ها از حکام وقت ایالت
کرمان و
بلوچستان است که مقام مافوق زین العابدین خان، چه در مقام حاکم بلوچستان و چه به عنوان رئیس قشون بلوچستان به شمار می‌رفته‌اند. این نامه‌ها که بالغ بر ۱۵۶ نامه است، به شش دوره مجزا تقسیم و به ترتیب ذیل در کتاب آمده است:
دوره نخست ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۲۱ ق.
دوره دوم ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۲ ق.
دوره سوم ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۵ ق.
دوره چهارم ۱۳۱۵ تا ۱۳۱۷ ق.
دوره پنجم ۱۳۱۷ تا ۱۳۱۸ ق.
این مباحث که به صورت بحثی واحد و به عنوان دیباچه‌ای بر تاریخ جدید بلوچستان ارائه گردیده، علیرغم سعی نگارنده در رعایت اختصار، به بحثی نسبتا طولانی تر از آنچه که مورد نظر وی بوده، تبدیل گردیده است و به علت پیوستگی وقایع، حیطه جغرافیایی وسیع تر و بحثی جامع تر در رقابت‌های
استعماری روسیه تزاری و بریتانیا در قرن نوزدهم در
آسیای مرکزی و سرزمین‌های شرقی ایران را نیز در برگرفته است.
کتاب؛ مشتمل بر پانویس‌ها و یادداشت‌هایی که در پایان هر بخش آمده و نیز فهرست‌های ذیل است: نام کسان،
قبایل ، اسامی خاص و....
نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
