براقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَراقی، حسین بن احمد نجفی، یا سید حسّون
براقی (۱۲۶۱ یا ۱۲۶۲- ۱۳۳۲ق/۱۸۴۵ یا ۱۸۴۶- ۱۹۱۴م)،
مورخ عراقی می‌باشد.
نسب او به
زید، فرزند
امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌رسد.
وی در
بَراق یکی از ۴ محله معروف
نجف اشرف دیده به جهان گشود.
نیای بزرگ او سید اسماعیل و خانواده‌اش که به «حسنی» معروف و اهل
علم و
تقوا بودند، در اواخر
سده ۱۲ق از اطراف
بغداد به نجف
کوچیدند و در محله
براق سکنی گزیدند.
وی از دوران کودکی، به شوق تحصیل علم در مجالس عالمان و فاضلان نجف اشرف شرکت می‌جست و از شیوخ علما و فضلا و سالخوردگان، حوادث مهم گذشته را می‌شنید و جمع و
ضبط می‌کرد.
وی به
زبان فارسی نیز تسلط کامل داشت و در آثار خویش به
کتاب‌ها و آثار فارسی استناد می‌کرد.
براقی سراسر عمر خویش را در گردآوری و ثبت و ضبط حوادث تاریخی گذراند و بیش‌تر اوقات به مطالعه و تحقیق پرداخت.
براقی کتاب‌خانه نه چندان بزرگ، اما نفیسی از آثار و نوشته‌های نادر تاریخی فراهم آورده بود و بسیاری از نسخه‌ها را نیز خود به
خط خویش
استنساخ می‌کرد
وی در کنار مطالعه آثار و
کتب، به مسافرت و کاوش‌های علمی نیز می‌پرداخت و در این سفرها به مطالعه و بررسی
کتیبه‌های کهن در مزارهای اطراف
دجله و
فرات و دیگر نواحی
عراق همت می‌گماشت
براقی در حدود سال ۱۳۲۰ق از نجف به قریه لهیبات از نواحی
حیره،
مهاجرت کرد و تا پایان عمر در نهایت تنگدستی در آن‌جا به تتبع و تحقیق پرداخت و سرانجام در همان‌جا دیده از جهان فرو بست و
جنازه او را در نجف اشرف در خانه خودش به خاک سپردند.
با آنکه کوشش
براقی را در گردآوری منابع تاریخی و تاریخ‌نگاری ستوده‌اند، اما نثر او را متوسط و پاره‌ای داوری‌های تاریخی وی را نادرست و عامیانه دانسته‌اند.
براقی آثار و تألیفات فراوانی داشته، اما بیش‌تر آن‌ها پس از
مرگ وی پراکنده شده است
با این‌همه، پاره‌ای از آثار وی به صورت خطی و چاپی در دست است:
۱. تاریخ‌الکوفة، یا عقد اللؤلؤ و المرجان فی تحدید ارض کوفان و من سکن فیها من القبائل و العربان، از مهم‌ترین و بهترین آثار او در تاریخ شهر
کوفه است. این
کتاب به کوشش محمد صادق آل بحرالعلوم در نجف (۱۳۵۶ق) منتشر شده است. ۲. الدرة البهیة و الروضة المضیة، در تاریخ
کربلا که در واقع تتمه‌ای است بر
کتاب دیگر او با عنوان الحسرة الدائمة.
این
کتاب به کوشش علی هاشمی خطیب در نجف (۱۹۷۰م) انتشار یافته است. ۳. قلائد الدر و المرجان فیما جری فی السنین من طوارق الحدثان.
۱. بهجةالمؤمنین فی احوال الاولین و الآخرین، یک دوره تاریخ عمومی تا عصر مؤلف در ۴ مجلد.
نسخه‌هایی از برخی مجلدات این اثر به طور پراکنده دیده شده است.
۲. الجوهرة الزاهرة، یا الجوهرة الشعشعانیة و الثمرة الجنیة، در فضائل کربلا.
۳. الدرة المضیة فی تاریخ الحنانة و الثویة، که به نام‌های تاریخ مسجدالحنانة و نیز الحنانة و الثویة شهرت دارد.
۴. السیرة البراقیة فی الرد علی النفحة العنبریة، در نقد و تصحیح و تعلیقه بر
کتاب النفحة العنبریة اثر محمد بن کاظم، ملقب به صدر عالم.
۵. کشف‌الاستار فی اولاد خدیجة من النبی المختار. نسخه‌هایی از این اثر در
کتاب‌خانه کاشف‌الغطا در نجف و نیز
کتاب‌خانه مجمع‌العلمی العراقی موجود است.
۶. اللؤلؤ و المرجان، در ذکر امام زادگان کوفه و تعیین
قبر مختار ثقفی در زاویه
مسجد کوفه.
۷. مختصر مقاتل‌الطالبیین.
۸. مختصرالحدائق الوردیة.
۹. معدن‌الانوار فی نسب النبی و آله الاطهار.
۱۰. المنتخب من تاریخ
قم.
۱۱. الیتیمة الغرویة و التحفة النجفیة، یا الیتیمة الغرویة فی الارض المبارکة الزکیة، در تاریخ نجف.
(۱) آقابزرگ، الذریعة.
(۲) آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة، قرن ۱۴ق، نجف، ۱۳۷۵ق/ ۱۹۵۶م.
(۳) امین، محسن، اعیان الشیعة، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
(۴) تمیمی، محمدعلی جعفر، مشهد الامام او مدینة النجف، نجف، ۱۳۷۴ق/ ۱۹۵۵م.
(۵) خاقانی، علی، «الآثار المخطوطة فی النجف»، الاقلام، بغداد، ۱۳۸۴ق/ ۱۹۶۴- ۱۹۶۵م، س ۱، شم ۲، ۶.
(۶) زرکلی، اعلام؛
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «براقی»، ج۱۱، ص۴۶۹۱.
