بحوث فقهیة هامة (مکارم شیرازی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب " بحوث
فقهية هامة" اثر
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در
فقه و حاوى برخى از مباحث
فقهى مورد نياز جامعه و
مسائل مستحدثه فقهى متناسب با زمان حاضر است. منابع مورد استفاده كتاب در پاورقى گنجانده شده است.
ايشان در سال ۱۳۴۵ هجرى قمرى در شهر
شیراز در ميان يك خانواده مذهبى كه به فضائل نفسانى و مكارم اخلاقى معروفند ديده به جهان گشود.
معظم له تحصيلات ابتدايى و دبيرستانى خود را در شيراز به پايان رسانيد. هوش و حافظه قوى و استعداد سرشار، وى را در محيط مدرسه در رديف شاگردان بسيار ممتاز قرار داده بود و چه بسا در يك سال، دو كلاس را طى مى‌نمود. شرايط آن روز
ایجاب مى‌كرد كه اين نوجوان با چنين نبوغ و استعداد فوق العاده، راه دانشگاه را پيش گيرد و اندوخته‌هاى علمى خود را در طريق كسب درجات ظاهرى به كار اندازد، ولى دست تقدير و عنايات پروردگار جهان و تمايلات باطنى ايشان به شناسايى عميق معارف و حقايق اسلام، توجه اين نابغه نورس را به سوى علوم اسلامى معطوف ساخت- بخصوص كه پس از شهريور سال ۱۳۲۰ شرايط دگرگون گرديد و مدارس و معارف اسلامى از نو رونق گرفت.
ايشان در حدود ۱۴ سالگى رسما دروس دينى را در( مدرسه آقا باباخان شيراز) آغاز كردند و در مدت اندكى نيازهاى خود را از علوم: صرف، نحو، منطق، بيان و بديع تأمين نمودند. سپس توجه خود را به رشته
فقه و اصول معطوف ساختند و به خاطر نبوغ فوق العاده‌اى كه داشتند مجموع دروس مقدماتى و سطح متوسط و عالى را در مدتى نزديك به چهار سال به پايان رساندند. معظم له براى آشنايى با نظرات و افكار اساتيد بزرگ حوزه‌هاى عظيم شيعه در سال ۱۳۶۹ ه. ق وارد حوزه علميه
نجف اشرف گرديد و در آنجا در دروس اساتيد عالى مقام و بزرگى همچون آيات عظام: آقاى حكيم و آقاى خوئى و آقاى
عبدالهادی شیرازی و اساتيد برجسته ديگر- قدس الله اسرارهم- شركت جستند. معظم له در سن ۲۴ سالگى به اخذ اجازه
اجتهاد مطلق از محضر دو نفر از آيات بزرگ نجف نائل شدند. حضرت
آیت الله العظمی مکارم شیرازی بعد از بازگشت به ايران به تدريس سطوح عالى و سپس خارج اصول و
فقه پرداختند و قريب ۲۸ سال است كه حوزه گرم درس خارج ايشان مورد استقبال طلاب و بسيارى از كتب مهم
فقهى را پس از تدريس به رشته تحرير درآورده‌اند. در حال حاضر حوزه درس خارج ايشان يكى از پرجمعيت‌ترين دروس
حوزه علمیه شيعه است و قريب به دو هزار نفر از طلاب و فضلاى عاليقدر از محضر ايشان استفاده مى‌كنند.
نگارنده با هدف پاسخگويى به شبهات و سئوالاتى كه در باره برخى از موضوعات
فقهى مطرح شده و با انگيزه بيان مسائل جديد
فقهى، با رويكردى نو به آن مسائل پرداخته است.
نگارنده به شيوه استدلالى و با
استناد به ادله
فقهى معتبر به كنگاش درباره موضوعات
فقهى پرداخته است.
اولين مبحث از مباحث
فقهى عصر جديد مسأله
قربانی کردن در ايام مناسك حج است كه نگارنده به برخى از شبهات در اين زمينه پاسخ داده است. وى قربانى در
حج را فقط مسأله خون ريختن نمى‌داند و شبهاتى را در اين باره پاسخ مى‌دهد و نحوه انجام قربانى در ايام حج و در خارج از
منی را ارزيابى مى‌كند. همچنين به
حرمت اسراف و تبذير در مسئله قربانى در حج و مصاديق
اسراف و تبذير پرداخته و به برخى از استفتائات در اين زمينه پاسخ داده است.
در ادامه به
احکام مربوط به غنا(
موسیقی حرام ) پرداخته و ادله حرمت غنا، معنا و حقيقت
غنا و اقسام آواز را بيان كرده است. در عين حال وى براى غنا استثناهايى مانند مراسم عروسى، اعياد، مراثى و قرائت
قرآن قايل شده است.
حكم عبادت در
مناطق قطبی مانند تشخيص قبله در اين منطقه و همچنين تشخيص اوقات
نماز با توجه به ويژگى‌هاى شب و روز در اين مناطق عنوان بحث بعدى است كه نگارنده درباره آنها به برخى از سؤالات پاسخ گفته است.
مبحث بعدى جواز
انشاء در عقود و ايقاعات به واسطه كتابت است كه در اين زمينه نگارنده ادله جواز را مطرح و همچنين ادله قائلين به عدم جواز را بررسى كرده و در اين زمينه
ازدواج و
طلاق را استثنا مى‌كند.
احكام مربوط به
خمس در عصر
غیبت امام عصر عليه السلام و مسائل مستحدثه مربوط به آن و در ادامه، فلسفه نصف بودن ديه زنان نسبت به مردان بيان شده و جايگاه ويژه زن در
اسلام و احترام به حقوق وى بررسى مى‌گردد. نويسنده روايات وارده در اين زمينه را مورد تجزيه و تحليل قرار مى‌دهد. حجيت
علم قاضى در حكم كردن و همچنين ضمان عاقله در قتل خطايى( غير عمد) و بررسى آراى
فقهاى شیعه اماميه و روايات موجود در اين زمينه از مباحث بعدى كتاب است. نگارنده به ايرادات وارده در اين باره پاسخ گفته است.
وى در بخش بعد به صورت كلى به مسائل مستحدثه در
فقه اسلامی اشاره كرده و برخى از مصاديق امور مستحدثه كه در آنها مسأله
فقهى از عنوان اوليه خويش خارج شده و تبديل به عنوان
ثانويه شده است را مورد تجزيه و تحليل
فقهى قرار مى‌دهد. كنترل جمعيت و مسأله
سقط جنین و نقد و بررسى ادله قائلين و مخالفين اين مسأله، مسأله
کالبد شکافی و احكام
فقهى مربوط به تشريح، احكام مربوط به
پیوند اعضا و جواز و حرمت شرعى آن، احكام مربوط به بانك‌ها اعم از سودهاى بانكى،
احکام قرض الحسنه ، احكام وام دادن و احكام پس‌انداز و حواله‌هاى بانكى از مباحث مستحدثه ديگرى است كه نگارنده به تشريح ابعاد
فقهى آن مى‌پردازد.
در همين زمينه نگارنده به اثبات مالكيت دولت‌ها و حكومت‌ها در زمينه اموال دولتى مانند بانك‌ها
اشاره كرده و تصدى دولت بر معاملات بانكى و اوراق مشاركت مالى(
اوراق بهادار ) را بررسى مى‌كند.
حدود و اختيارات و صلاحيت‌هاى مختلف
فقیه و اختياراتى كه ولى
فقيه در زمينه‌هاى مختلف شرعى، اجتماعى، سياسى، اقامه حدود،
امر به معروف و نهی از منکر ، امور
حسبه و ساير امور حكومتى دارد مورد شرح و بررسى قرار گرفته و از منظرى عقلى و نقلى به اثبات مسأله
ولایت فقیه در عصر غيبت پرداخته شده است. برخى از رواياتى كه نگارنده به آنها در زمينه ضرورت امر
ولایت فقيه اشاره مى‌نمايد رواياتى است كه براى
فقيه در عصر غيبت همان منصب
رسول خدا صلی الله علیه و آله را قايل شده اند. مسأله نصب ولى
فقيه توسط
امام و يا مسأله انتخاب ولى
فقيه توسط مردم، ماهيت
بیعت مردم با ولى
فقيه و حدود نفوذ و اختيارات
ولی فقیه در امور حكومت و مسائل شرعى، بحثى حول عناوين
ثانويه فقهى، تحليلى از ولايت مطلقه
فقيه، بررسى صلاحيت‌هاى ولى
فقيه و شرايط آن در آيات و روايات، ولايت داشتن
فقيه بر اموال و نفوس مردم و محدوده اين ولايت، اختيارات ولى
فقيه در مورد
انفال از منظرى روايى از ديگر بحث‌هاى مهم
فقهى است كه نگارنده به شرح و بررسى آنها پرداخته است.
بحوث فقهیة هامة نویسنده:آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
نرم افزار جامع
فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
