باجریقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باجُرْبَقی، نسبت دو تن از دانشمندان
شافعی مذهب سده‌های ۷ و ۸ق/۱۳ و ۱۴م می‌باشد که پدر و پسر بوده‌اند.
این نام به روستای باجربق که نزدیک نصیبین بوده، منسوب است.
۱. جمال‌الدین عبدالرحیم بن عمر بن عثمان: از زندگی وی آگاهی چندانی در دست نیست.
او در
موصل می‌زیست و به کارهای علمی می‌پرداخت و پس از ۶۸۰ق/۱۲۸۱م با دو پسرش به
دمشق رفت.
و در آن‌جا به
خطابه، تدریس و
افتاء پرداخت.
او در ۶۹۹ق/۱۳۰۰م در دمشق درگذشت.
۲. تقی‌الدین (شمس‌الدین) محمد بن عبدالرحیم: او در ۶۶۴ق/ ۱۲۶۶م متولد شد.
پس از آنکه با پدر از موصل به دمشق رفت، به فراگیری
فقه پرداخت و چندی نیز به توصیه پدر نزد
ابن بخاری حدیث فرا گرفت.
دیری نپایید که به
تصوف و
زهد روی آورد و اظهار کرد که
شهودهای عارفانه بزرگی برایش رخ داده است. گروهی از جمله شیخ نصرالدین
ابن وکیل به وی پیوستند و در طریق وی گام نهادند.
باجربقی در آموزش‌هایش ظاهراً چندان اهمیتی به
احکام شرعی نمی‌داد و از
پیامبران - حتی
پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) - با
حرمت یاد می‌کرد و بر آن بود که پیامبران راه نزدیک ارتباط
انسان با
خدا را دراز کرده‌اند.
آموزه‌هایی از این دست، خشم گروهی از
عالمان را برانگیخت و از وی نزد
قاضی مالکی دمشق
شکایت کردند. او نیز باجربقی را به
اتهام سبک شمردن احکام
شریعت و بی‌احترامی به پیامبر (صلّی الله علیه و آله) مهدورالدم شمرد. از این رو، وی پنهانی به
مصر گریخت و در
جامع‌الازهر ساکن شد و کار خود را ادامه داد. در این هنگام برادر وی با همراهی چند تن دیگر به حمایت از او برخاست و نزد قاضی
حنبلی ادله‌ای اقامه کرد مبنی بر اینکه شماری از گواهان دادگاه با او خصومت داشته‌اند. از این رو، قاضی حنبلی وی را
تبرئه کرد. اما قاضی مالکی از این حکم خشمگین شد و دوباره وی را به
اعدام محکوم کرد.
تقی‌الدین بعد از مدتی به
عراق، و از آن‌جا به روستای قابون در اطراف دمشق رفت و پنهانی به زندگی خود ادامه داد، تا اینکه در ۷۲۴ق/۱۳۲۴م در ۶۰ سالگی در همان‌جا درگذشت و جسدش را در محلی به نام مغارةالدم به خاک سپردند.
از نوشته‌های وی تنها کتابی به نام الملحمة الباجربقیة را نام برده‌اند
که
ابن خلدون آن را ساختگی دانسته است.
(۱) ابن تغری بردی، النجوم.
(۲) ابن حجر عسقلانی، احمد، الدرر الکامنة، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.
(۳) ابن خلدون، مقدمه، به کوشش علی عبدالواحد وافی، قاهره، ۱۴۰۱ق.
(۴) ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
(۵) ابن کثیر، البدایة.
(۶) ذهبی، محمد، العبر، به کوشش محمد سعید بن بسیونی زغلول، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
(۷) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، به کوشش عبدالفتاح محمد و محمود محمد طناحی، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م.
(۸) صفدی، خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش ددرینگ، بیروت، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
(۹) مقریزی، احمد، السلوک، به کوشش مصطفی زیاده، قاهره، ۱۹۴۱م.
(۱۰) یاقوت، بلدان؛
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «باجریقی»، ج۱۱، ص۴۲۹۳.
