ایمان به آخرت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
از ارکان مهم
ادیان الهی، ایمان به آخرت است. در این مقاله آیات مرتبط با ایمان به آخرت معرفی می‌شوند.
ایمان به
خدا و
آخرت، از اركان اعتقادى
اسلام:
۱. «إنّ الّذين ءامنوا و الّذين هادوا و النّصرى و الصّابئين من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
كساني كه (به پيامبر اسلام) ايمان آورده اند، و
یهود و
نصاری و
صابئان (پيروان
یحیی يا
نوح يا
ابراهیم) آنها كه ايمان بخدا و روز
رستاخیز آورده اند....»
۲. «ربّ اجعل هذا بلدا ءامنا و ارزق أهله من الّثمرت من ءامن منهم باللَّه و اليوم الأخر ...؛
(و بياد آوريد) هنگامي كه ابراهيم عرض كرد: پروردگارا اين سرزمين را شهر امني قرار ده، و اهل آن را آنها كه ايمان به خدا و روز بازپسين آورده اند از ثمرات (گوناگون) روزي ده ....»
۳. «إنّ الّذين ءامنوا و الّذين هادوا و الصابئون و النّصرى من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
آنها كه ايمان آورده اند و يهوديان و صابئان و مسيحيان هر گاه ايمان به خداوند يگانه و روز جزا بياورند .... »
ايمان به خدا و آخرت،
حقیقت نيكى:
«ليس البرّ أن تولّوا وجوهكم قبل المشرق و المغرب و لكنّ البرّ من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
نيكي (تنها) اين نيست (كه به هنگام نماز) صورت خود را به سوي مشرق و مغرب كنيد (و تمام گفتگوي شما از مساءله قبله و تغيير قبله باشد و همه وقت خود را مصروف آن سازيد) بلكه نيكي (و نيكوكار) كساني هستند كه به خدا و روز رستاخيز ايمان آورده اند....»
ايمان برخى از
اهل‌کتاب به خدا و آخرت:
«... من أهل الكتب أمّة قائمة ...• يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... از اهل كتاب جمعيتي هستند كه قيام (به حق و ايمان) مي‌كنند ... به خدا و روز ديگر ايمان مي‌آورند....»
اطاعت از خدا و
رسول و
اولواالامر، نشانه ايمان واقعى به خدا و آخرت:
«... أطيعوا اللَّه و أطيعوا الرسول و أولى الأمر منكم ... إن كنتم تؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را، ... اگر ايمان به خدا و روز رستاخيز داريد .... »
رفع هرگونه
عذر از
کافران براى ايمان به آخرت:
«وماذا عليهم لو ءامنوا باللّه واليوم الاخر وأنفقوا ممّا رزقهم‌اللّه وكان اللّه بهم عليما؛
چه مي شد اگر به خدا و روز بازپسين ايمان مي‌آوردند و از آنچه خدا به آنها روزي داده، (در راه او) انفاق مي نمودند!؟ و خداوند از (اعمال و نيات) آنها آگاه است. »
ارزش والاى ايمان به خدا و آخرت:
«أجعلتم سقاية الحاجّ و عمارة المسجد الحرام كمن ءامن باللَّه و اليوم الأخر ... لا يستوون عند اللَّه ...؛
آيا سيراب كردن حجاج و آباد ساختن مسجد الحرام را همانند (عمل) كسي قرار داديد كه ايمان به خدا و روز قيامت آورده ... هرگز نزد خدا مساوي نيستند....»
ویژگی مؤمنان به آخرت عبارت است از:
عشق و علاقه به
جهاد و انجام
تکالیف الهى، ويژگى
مؤمنان به خدا و آخرت:
«لا يستئذنك الّذين يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر أن يجهدوا بأمولهم و أنفسهم ...؛
آنها كه ايمان بخدا و روز جزا دارند هيچگاه از تو اجازه براي جهاد (در راه خدا) با اموال و جانهايشان نمي‌گيرند....»
ترك رابطه دوستانه با
خویشاوندان مخالف خدا، ويژگى مؤمنان به خدا و آخرت:
لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله و لو كانوا ءاباءهم أو أبناءهم أو إخونهم أو عشيرتهم ....
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند، هر چند پدران يا فرزندان يا برادران يا خويشاوندان آنها باشند....»
شیطان و وسوسه‌هايش در
دنیا، وسيله‌اى براى
شناخت معتقدان به آخرت از غير آنان:
«و ما كان له عليهم من سلطن إلّالنعلم من يؤمن بالأخرة ممّن هو منها فى شكّ ...؛
او سلطه بر آنها نداشت (و آنها را بر پيروي خود مجبور نساخت) و هدف از آزادي شيطان در وسوسه هايش اين بود كه مومنان به آخرت از آنها كه در شك هستند .... »
آثار ایمان به آخرت عبارتند از:
آرامش‌خاطر و
ترس نداشتن از آينده خود، در گرو
ایمان به خدا و روز واپسين:
۱. «... من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ... و لا خوف عليهم و لا هم يحزنون؛
... آنها كه ايمان بخدا و روز رستاخيز آورده اند... و هيچگونه ترس و غمي براي آنها نيست. »
۲. «... من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ... فلاخوف عليهم و لاهم يحزنون؛
.. هر گاه ايمان به خداوند يگانه و روز جزا بياورند ... نه ترسي بر آنها است و نه غمگين خواهند شد. »
آمادگى براى
جهاد با مال و جان، ويژگى مؤمنان به خدا و
عالم آخرت:
«لا يستئذنك الّذين يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر أن يجهدوا بأمولهم و أنفسهم ...؛
آنها كه ايمان بخدا و روز جزا دارند هيچگاه از تو اجازه براي جهاد (در راه خدا) با اموال و جانهايشان نمي‌گيرند....»
ایمان به خدا و روز واپسين، از ملاك‌هاى شايستگى و
صالح بودن:
«يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ... و أولئك من الصلحين؛
به خدا و روز ديگر ايمان مي‌آورند ... و آنها از صالحانند.»
ايمان به خدا و آخرت، عامل برترى بر
ساقیان حجّاج و آبادكنندگان
مسجدالحرام:
«أجعلتم سقاية الحاجّ و عمارة المسجد الحرام كمن ءامن باللَّه و اليوم الأخر ... لا يستوون عند اللَّه ...؛
آيا سيراب كردن حجاج و آباد ساختن مسجد الحرام را همانند (عمل) كسي قرار داديد كه ايمان به خدا و روز قيامت آورده ... هرگز نزد خدا مساوي نيستند ....»
قرار گرفتن در زمره
حزب خدا، از آثار ايمان به آخرت:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ... أولئك حزب اللَّه ...؛
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند،... آنها حزب الله اند بدانيد ....»
صالح شدن انسان‌ها در گرو ايمان به خدا و آخرت:
«يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ... و أولئك من الصلحين؛
به خدا و روز ديگر ايمان مي‌آورند ... و آنها از صالحانند.»
نقش ايمان به خدا و آخرت در
انفاق براى
رضایت خدا:
«و من الأعراب من يؤمن باللَّه و اليوم الأخر و يتّخذ ماينفق قربت عند اللَّه ...؛
گروه (ديگري) از عربهاي باديه نشين ايمان بخدا و روز رستاخيز دارند، و آنچه را انفاق مي‌كنند مايه تقرب نزد خدا ميدانند....»
ذكر جمله «و يتّخذ ما ينفق» پس از طرح ايمان به خدا و آخرت، مى‌تواند به تأثير ايمان به خدا و آخرت در انفاق خالصانه ناظر باشد.
ايمان به آخرت، برانگيزاننده ايمان به
قرآن:
«و هذا كتب أنزلنه مبارك ... و الّذين يؤمنون بالأخرة يؤمنون به ...؛
و اين كتابي است كه آنرا نازل كرديم... آنها كه به آخرت ايمان دارند به آن ايمان مي‌آورند .... »
ايمان به
عالم آخرت، زمينه برخوردارى از تأييدات خاصّ خدا:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ... أولئك كتب فى قلوبهم الإيمن و أيّدهم بروح منه ...؛
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند... كه خدا ايمان را بر صفحه قلوبشان نوشته و با روحي از ناحيه خودش آنها را تقويت فرموده....»
دشمنی با دشمنان خدا از برجستگى‌هاى مؤمنان به خدا و روز واپسين:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ...؛
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند....»
تسلیم فرمان خدا و
پیامبر بودن از جمله آثار ايمان به خدا و آخرت:
«... فإن تنزعتم فى شى‌ء فردّوه إلى اللَّه و الرسول إن كنتم تؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... و هر گاه در چيزي نزاع كرديد آنرا به خدا و پيامبر ارجاع دهيد اگر ايمان به خدا و روز رستاخيز داريد.... »
ايمان به خدا و آخرت، شرط
تقرب به خدا در انفاق:
«و من الأعراب من يؤمن باللَّه و اليوم الأخر و يتّخذ ماينفق قربت عند اللَّه وصلوت الرسول ألا إنّها قربة لهم ...؛
گروه (ديگري) از عربهاي باديه نشين ايمان بخدا و روز رستاخيز دارند، و آنچه را انفاق مي‌كنند مايه تقرب نزد خدا، و دعاهاي پيامبر ميدانند، آگاه باشيد اينها مايه تقرب آنها است....»
تجلّى نيكى و
پرهیزگاری در ايمان به خدا و آخرت:
«... و لكنّ البرّ من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ... أولئك الّذين صدقوا و أولئك هم المتّقون؛
... بلكه نيكي (و نيكوكار) كساني هستند كه به خدا و روز رستاخيز ايمان آورده اند،... اينها كساني هستند كه راست مي‌گويند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اينها هستند پرهيزگاران.»
آبادانی مساجد، حقّ انحصارى ايمان آورندگان به خدا و آخرت:
«إنّما يعمر مسجد اللَّه من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ....
مساجد الهي را تنها كسي آباد مي‌كند كه ايمان به خدا و روز قيامت آورده .... »
خشنودی خدا از آثار ايمان به آخرت:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ... رضى اللّه عنهم ....
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند... خدا از آنها خشنود است....»
قرار گرفتن در زمره
حزب خدا، از آثار ايمان به آخرت:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ... أولئك حزب اللَّه ....
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند... آنها حزب الله اند....»
ايمان به آخرت، زمينه برخوردارى از
رحمت الهى:
«و من الأعراب من يؤمن باللَّه و اليوم الأخر ... سيدخلهم اللّه فى رحمته إنّ اللّه غفور رّحيم.
گروه (ديگري) از عربهاي باديه نشين ايمان بخدا و روز رستاخيز دارند...خداوند به زودي آنانرا در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا كه خداوند آمرزنده و مهربان است»
ايمان به آخرت، زمينه
رستگاری:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ... أولئك حزب اللَّه ألا إنّ حزب اللَّه هم المفلحون؛
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند،.... آنها حزب الله اند بدانيد حزب الله پيروز است.»
«تجلّى
صداقت و
پرهیزگاری، در گرو ايمان به خدا و آخرت:
«... و لكنّ البرّ من ءامن باللَّه و اليوم الأخر ... و ءاتى المال على حبّه ذوى القربى و اليتمى و المسكين و ابن السبيل و السائلين و فى الرقاب و أقام الصلوة و ءاتى الزكوة و الموفون بعهدهم إذا عهدوا و الصبرين فى البأساء و الضرّاء و حين البأس أولئك الّذين صدقوا و أولئك هم المتّقون؛
... بلكه نيكي (و نيكوكار) كساني هستند كه به خدا و روز رستاخيز ايمان آورده اند...، و مال (خود) را با علاقهاي كه به آن دارند به خويشاوندان و يتيمان و مسكينان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق مي‌كنند، نماز را بر پا ميدارند، و زكات را مي‌پردازند و به عهد خود به هنگامي كه عهد بستند وفا مي‌كنند، در برابر محروميتها و بيماريها، و در ميدان جنگ استقامت به خرج مي‌دهند، اينها كساني هستند كه راست مي‌گويند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است و اينها هستند پرهيزگاران.»
ايمان به خدا و آخرت، زمينه‌ساز انجام
تکالیف الهى:
۱. «و المطلّقت يتربّصن بأنفسهنّ ثلثة قروء و لايحلّ لهنّ أن يكتمن ما خلق اللَّه فى أرحامهنّ إن كنّ يؤمنّ باللَّه و اليوم الأخر ...؛
زنان مطلقه، بايد به مدت سه مرتبه عادت ماهانه ديدن (و پاك شدن) انتظار بكشند! ( عده نگهدارند) و اگر به خدا و روز رستاخيز، ايمان دارند براي آنها حلال نيست كه آنچه را خدا در رحمهايشان آفريده، كتمان كنند. ....»
۲. «و إذا طلّقتم النساء فبلغن أجلهنّ فلا تعضلوهنّ أن ينكحن أزوجهنّ إذا ترضوا بينهم بالمعروف ذلك يوعظ به من كان منكم يؤمن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
و هنگامي كه زنان را طلاق داديد و عده خود را به پايان رسانيدند، مانع آنها نشويد كه با همسران (سابق) خويش، ازدواج كنند! اگر در ميان آنان، به طرز پسنديده اي تراضي برقرار گردد. اين دستوري است كه تنها افرادي از شما، كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از آن، پند مي‌گيرند (و به آن، عمل مي‌كنند)....»
۳. «الزانية و الزانى فاجلدوا كلّ وحد منهما مائة جلدة و لا تأخذكم بهما رأفة فى دين اللَّه إن كنتم تؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ...؛
زن و مرد زناكار را هر يك، صد تازيانه بزنيد، و هرگز در دين خدا رافت (و محبت كاذب) شما را نگيرد اگر به خدا و روز جزا ايمان داريد....»
ايمان به خدا و آخرت، مانع تأثير
عواطف انسانى در اجراى
حدود الهى:
«الزانية و الزانى فاجلدوا كلّ وحد منهما مائة جلدة و لا تأخذكم بهما رأفة فى دين اللَّه إن كنتم تؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ...؛
زن و مرد زناكار را هر يك، صد تازيانه بزنيد، و هرگز در دين خدا رافت (و محبت كاذب) شما را نگيرد اگر به خدا و روز جزا ايمان داريد....»
شهادت به
حق و انجام تكاليف، از آثار ايمان به آخرت:
«... و أشهدوا ذوى عدل منكم و أقيموا الشهدة للَّه‌ذلكم يوعظ به من كان يؤمن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... و دو مرد عادل از خودتان را گواه گيريد، و شهادت را براي خدا برپا داريد، اين چيزي است كه افرادي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند به آن اندرز داده مي‌شوند....»
ارجاع اختلافات به خدا و
پیامبر صلی الله علیه وآله، از نشانه‌هاى ايمان به خدا و آخرت:
«... فإن تنزعتم فى شى‌ء فردّوه إلى اللَّه و الرسول إن كنتم تؤمنون باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... و هر گاه در چيزي نزاع كرديد آنرا به خدا و پيامبر ارجاع دهيد اگر ايمان به خدا و روز رستاخيز داريد .... »
ايمان به خدا و آخرت، زمينه پذيرش
مواعظ الهى:
۱. «... ذلك يوعظ به من كان منكم يؤمن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... اين دستوري است كه تنها افرادي از شما، كه ايمان به خدا و روز قيامت دارند، از آن، پند مي‌گيرند (و به آن، عمل مي‌كنند)....»
۲. «... ذلكم يوعظ به من كان يؤمن باللَّه و اليوم الأخر ...؛
... اين چيزي است كه افرادي كه به خدا و روز قيامت ايمان دارند به آن اندرز داده مي‌شوند....»
نقش ايمان به آخرت در مراقبت از
نماز:
«... و الّذين يؤمنون بالأخرة يؤمنون به و هم على صلاتهم يحافظون؛
... آنها كه به آخرت ايمان دارند به آن ايمان مي‌آورند و مراقب نمازهاي خويش مي‌باشند. »
تأثير ايمان به‌آخرت، در رسيدن به يمقام
رضا و
خشنودی از خدا:
«لاتجد قوما يؤمنون باللَّه و اليوم الأخر يوادّون من
حادّ اللَّه و رسوله ... رضى اللَّه عنهم و رضوا عنه ...؛
هيچ قومي را كه ايمان به خدا و روز قيامت دارد نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند ...خدا از آنها خشنود و آنها نيز از خدا خشنودند ....»
امام خمینی برای حقیقت
ایمان و مراتب آن آثار و نشانه‌هایی ذکر کرده است از جمله حصول فضایل اخلاقی ایمان در وجود شخص مؤمن، فضایل اخلاقی چون
توکل،
تسلیم،
رضا،
خوف و رجاء را به وجود می‌آورد.
و از سویی با به‌وجودآمدن اوصاف معنوی و صوری در پرتو ایمان، رذایل اخلاقی از شخص مؤمن دور می‌شود و مؤمن از اوصافی مانند بدخواهی برای مؤمنان، حب دنیا، حزن و خوف از غیر حق‌تعالی پاکیزه می‌شود، چنان‌که ایمان واقعی سبب ترس از خداوند، خشوع و ترس از معاد است و شخص را به عمل وامی‌دارد و کسی که تنها به زبان ابراز ایمان کند و چنین خوفی نداشته باشد در زمره منافقان است.
ایمان و تصدیق اگر به قلب برسد، برای قلب حالت اطمینانی حاصل می‌شود که اعتماد بر غیر حق نمی‌کند. در مقابل، اعتماد به دنیا و آباد کردن آن ناشی از ضعف ایمان به آخرت است وگرنه اگر ایمان انسان قوی باشد، درصدد اصلاح آخرت و آباد کردن آن نیز برمی‌آید.
از دیدگاه امام خمینی مؤمن حقیقی دارای صفاتی است از جمله اینکه قلب او از نورانیت و معنویت خاصی برخوردار است و مؤمن در عطایا شاکر و در بلایا صابر است. این دو صفت از اصول صفات پسندیده به شمار می‌روند که از صفات جمال و جلال و لطف و قهر حق‌تعالی نشئت می‌گیرند و مؤمن پیوسته میان این دو صفت، وظیفه عبودیت خود را انجام می‌دهد. به باور ایشان از نشانه‌های مؤمن حقیقی این است که قلب شخص، حضور حق‌تعالی و احاطه قیومی و عظمت و جلال او را دریافته باشد و از این عظمت و جلال ترسان باشد و طبق بعضی آیات الهی، وقتی آیات قرآن بر او تلاوت می‌شود ایمانش فزونی یابد. این افراد تنها به خداوند توکل و اعتماد می‌کنند و چشم امید به دیگران ندارند.
امام خمینی تاکید می‌کند قلب مؤمن بر راه مستقیم است و در جاده مستقیم
انسانیت و بر اساس فطرت الهی گام برمی‌دارد و تابع انسان کامل است و انسان کامل چون مظهر جمیع اسماء و صفات و مربوب حق‌تعالی به اسم جامع است، هیچ یک از اسما در او غلبه و تصرف ندارد و دارای برزخیت کبری و سیر بر طریق مستقیم و
اعتدال اسم جامع است؛ پس مؤمن نیز به‌تبع او بر صراط مستقیم است، به‌شرط اینکه قلب خود را از تصرف شیطان و انیت و
انانیت حفظ کند.
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۱۴۴، برگرفته از مقاله «ایمان به آخرت». • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
