اَعیبَها (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَعیبَها:
(فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا) اَعیبَها: از مادّه
«عيب» به معنى «كاستى و معيوب ساختن» است.
لازم و متعدى هر دو به كار رفته است.
اين
آیه بخشى از اسرار درونى حوادثى را كه در زمان
موسی (علیه‌السلام) و آن مرد عالم (خضر) اتفاق افتاده بود بازگو مى‌كند و آن مسئله خرق و سوراخ كردن كشتى بود كه به وسيله آن عالم انجام شد، مى‌گويد:
«امّا آن كشتى متعلق به گروهى از مستمندان بود كه با آن در
دریا كار مى‌كردند، من خواستم آن را معيوب كنم، زيرا مى‌دانستم در پشت سر آن‌ها پادشاهى ستمگر است كه هر كشتى سالمى را از روى غصب مى‌گيرد»
با توجه به اين
آيه لازم بود كه اين استاد الهى (خضر)، اسرار كارهاى خود را كه موسى تاب تحمل آن را نداشت بازگو كند و در واقع بهره موسى از مصاحبت او فهم راز حوادثى عجيب بود كه مى‌توانست كليدى براى مسائل بسيار و پاسخى براى پرسش‌هاى گوناگون باشد.
به اين ترتيب در پشت چهره ظاهرى زننده سوراخ كردن كشتى، هدف مهمّى كه همان نجات آن از چنگال يک پادشاه غاصب بوده است، وجود داشته، چرا كه او هرگز كشتی‌هاى آسيب ديده را مناسب كار خود نمى‌ديد و از آن چشم مى‌پوشيد، خلاصه اين كار در مسير حفظ منافع گروهى مستمند بود و بايد انجام مى‌شد.
به موردی از کاربرد
اَعیبَها در
قرآن، اشاره می‌شود:
(أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا وَ كَانَ وَ رَاءهُم مَّلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا) (امّا آن كشتى براى گروهى از مستمندان بود كه با آن در دريا كار مى‌كردند و من خواستم آن را معيوب كنم؛ چراكه پشت سرشان پادشاهى ستمگر بود كه هر كشتى سالمى را بزور مى‌گرفت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: از اين جمله شروع كرده به تفصيل آن وعده‌اى كه اجمالا داده و گفته بود به زودى تو را خبر مى‌دهم. جمله
(ان اعيبها) يعنى آن را معيوب كنم. و همين خود قرينه است بر اين‌كه مقصود از
(كُلَّ سَفِينَةٍ) هر سفينه سالم و غير معيوب بوده است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اَعیبَها»، ج۳، ص۲۷۵.
