• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اَبر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





اَبر (بر وزن عقل) از مفردات نهج البلاغه به معنای اصلاح و بارور کردن نخل است.
در بیان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به معنای باقی نماندن اثر چیزی به‌کار رفته است.
این کلمه فقط یک بار آن هم به صورت فاعل «ابر» در «نهج‌البلاغه» آمده است.
در این نوشتار به مفهوم و دیدگاه سید رضی در این خصوص، و ... پرداخته شده است.



ابر (بر وزن عقل) اصلاح و بارور کردن نخل و نیش زدن عقرب و توطئه و غیره است.
در لغت آمده: «اَبرُ النَّخل: اَصلَحَه، اَبر العَقرَب فُلانا: لِدغتِه بِابرَتِها.»


یکی از مواردی که در نهج البلاغه به کار رفته است، به شرح ذیل می باشد:

۲.۱ - آبرٌ - خطبه ۵۷ (خطاب به خوارج)

آنگاه که به خوارج فرمود:
«أَصابَكُمْ حاصِبٌ، وَ لا بَقِيَ مِنْكُمْ آبرٌ
«گردبادى از بلا شما را فراگيرد و انسان پاک و شريفى از شما به يادگار نماند.»

۲.۱.۱ - دیدگاه سید رضی

مرحوم سید رضی فرموده:
«آبر» بر سه وجه نقل شده:
۱- اولّی با «راء» که به اصلاح و بارور کنندۀ نخل گویند: آبر.
۲- دوّمی با «ثاء» یعنی: «آثر» و آن کسی است که نقل حدیث می‌کند و آن اصحّ وجوه در نزد من است؛ گویا امام (علیه‌السّلام) می‌فرماید: مخبری و خبر دهنده‌ای از شما باقی نماند.
۳- سومّی با «زاء» به معنی شورشگر است، هلاک شونده را نیز گویند، که ابن ابی‌ الحدید نمّام و مفسد را نیز بر آن افزوده است، ابن اثیر در «نهایه» متن اول را اختیار می‌کند. به نظر نگارنده معنی شورش و توطئه‌گر صحیح است، ابن ابی‌ الحدید گوید: «الآبر: من یبغی القوم الغوائل خفیة.


۲.۱.۲ - ماجرای حکمیت

به هر حال: خوارج، حکمیت را در صفین را بر امام (علیه‌السّلام) تحمیل کردند و چون نقشه شوم معاویه و عمرو بن عاص در «دومة الجندل» آشکار گردید محضر حضرت آمده و گفتند:
ما اشتباه کردیم، استغفار می‌کنیم و در صورتی به اطاعت تو خواهیم آمد که تو هم اقرار کنی با قبول حکمیّت کافر شده‌ای، بعد ایمان بیاوری و توبه کنی، امام در جواب آنکسان چنین فرمود:
«أَصابَكُمْ حاصِبٌ، وَ لا بَقِيَ مِنْكُمْ آبرٌ، أَبَعْدَ إيماني بِاللهِ وَ جِهادي مَعَ رَسولِ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) أَشْهَدُ عَلَى نَفْسي بِالْكُفْرِ! لَقَدْ (ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنا مِنَ الْمُهْتَدينَ).»
یعنی: «طوفانی سنگباران شما را بگیرد و توطئه‌گری از شما باقی نماند، آیا بعد از ایمان به خدا و بعد از جهاد کردنم در راه توحید در رکاب رسول خدا ص، بگویم کافر شده‌ام‌؟! ! اگر چنین گویم گمراه شده و از اهل هدایت نیستم، عجبا!! آن ناکسان بیحیائی را به کجا رسانده‌اند؟! خدایا آن بزرگوار چه آدم پر بلائی بود که گروهی او را خدا خوانده و گروهی کافرش گفتند؟!!!»



یک مورد از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.


۱. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۱۹۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ج۱، ص۴۷۰.    
۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۱۸، خطبه ۵۷.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۰۲، خطبه ۵۸.    
۵. صالح، صبح، نهج البلاغه، ج۱، ص۹۲، خطبه ۵۷.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۱۹، خطبه ۵۸.    
۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۲۵.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۵۲.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۶۶۰.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۳۵۱.    
۱۱. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۳۰.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۴، ص۱۳۰.    
۱۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۹۲-۹۳، خطبه۵۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، «مفردات نهج البلاغه»، برگرفته از مقاله «ابر»، ج۱، ص۲۱-۲۲.    






جعبه ابزار