الیقین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الیقین باختصاص مولانا علی علیه‌السّلام بامرة المؤمنین» از
آثار سید‌علی بن طاووس (م ۶۶۴) است.
موضوع این کتاب روایاتی است در این باره که
پیامبر لقب «امیر المؤمنین» را به
علی علیه‌السّلام داده و این لقب اختصاص آن حضرت دارد. پیش از او نیز
ابن غضائری (م ۴۱۱) کتابی با نام التسلیم علی امیرالمؤمنین علیه‌السّلام بامرة المؤمنین داشته است.
گویا تالیف این کتاب ناظر به سخن کسانی چون
ابن ابی الحدید بوده که از
شرح نهج البلاغه ضمن اشاره به این موضوع می‌گوید: «
شیعه گمان می‌کنند علی علیه‌السّلام در
زمان پیامبر به لقب
امیرالمؤمنین خطاب شده و همه
مهاجرین و
انصار او را به این لقب خطاب کرده‌اند اما این در
اخبار محدثان ثابت نشده است».
کتاب الیقین دارای مقدمه‌ای مفصل و یک خاتمه و سه بخش با عنوان قسم است. مؤلف در مقدمه فهرست ۲۲۰ فصل کتاب را آورده و سپس در طی سه قسمت با عناوین زیر به بیان
روایات پرداخته است:
قسم اول، احادیثی که بیان می‌کند
علی بن ابی طالب علیه‌السّلام به نام امیرالمؤمنین خوانده می‌شد (شامل ۱۷۷ باب)؛ قسم دوم احادیثی که نامیدن آن حضرت به
امام المتقین را اثبات می‌کند (شامل ۲۴ باب)؛ قسم سوم، احادیثی که لقب
یعسوب الدین را برای آن حضرت
اثبات کرده است (در ۱۹ باب). به گفته خود سید در کتاب التحصین، مجموع روایاتش در کتاب الیقین از ۳۰۰ گذشته است.
سعی مؤلف در این کتاب بر استفاده و
استدلال از منابع
اهل سنت بوده است. برخی از این منابع عبارتند از:
مناقب ابن مردویه ،
مناقب خوارزمی ،
تاریخ بغداد ، کتب
ابن عقده، کتاب المعرفه ثقفی، کتاب المعرفه رواجنی، حلیة الاولیاء از
ابونعیم اصفهانی و بسیاری از منابع دیگری که بخشی از آنها اکنون موجود نیست، مانند کتاب
مناقب که آن را تالیف
محمد بن جریر طبری صاحب تاریخ می‌داند. در مجموع کثرت منابع وی و دستیابی او به کتبی که امروزه در دست نیست، دارای اهمیت و قابل توجه است. چنانکه بیان سلسله
اسناد ، اعتبار کتاب را بیشتر می‌کند.
ابن طاووس دو
اثر دیگر در تکمیل یا
استدراک کتاب الیقین تالیف کرده است: الانوار الباهرة و التحصین فی اسرار ما زاد علی کتاب الیقین. که در التحصین منقولات سید از کتب
شیعه بسیار است. کتاب الیقین همراه با کتاب التحصین در یک مجلد چاپ شده است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
