الوافی فی شرح الشاطبیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الوافی فی شرح الشاطبیة» نوشته شیخ عبد الفتاح القاضی متوفای ۱۴۰۳ ه- ۱۹۸۲ میلادی و به زبان عربی است.
این کتاب شرحی است بر کتاب «حرز الامانی و وجه التهانی» معروف به «الشاطبیة» نوشته
ابو القاسم شاطبی متوفای ۵۹۰ هجری، که خود «الشاطبیه» خلاصه کتاب «التیسیر» امام
ابو عمرو عثمان بن سعید الدانی است. موضوع این کتاب بررسی قرائتهای هفتگانه
قرآن کریم است و نویسنده در آن به بیان رموز و حل و توضیح مشکلات و ابهامات موجود در کتاب «الشاطبیة» می‌پردازد. مؤلف ابتدا به بحث درباره حدیث «احرف سبعة» پرداخته و با اشاره به وجود دیدگاه‌های مختلف در این باره، دیدگاه مورد نظر خود را بیان می‌کند.
به نظر وی مراد از «احرف»، وجوه چندگانه تغایر و اختلاف است که ذیلا بدانها اشاره می‌شود:
۱- اختلاف اسماء در افراد، تثنیه و جمع.
۲- اختلاف در صرف افعال به ماضی، مضارع و امر.
۳- اختلاف وجوه اعراب.
۴- اختلاف به نقض و زیاده.
۵- اختلاف به تقدیم و تاخیر.
۶- اختلاف به ابدال.
۷- اختلاف در لهجه‌ها نظیر فتح، اماله، اظهار و ادغام و....
پس از آن به حکمت
نزول قرآن طبق «احرف سبعة» اشاره و حکمت آن را تسهیل امر بر مسلمانان معرفی می‌کند. سپس به ارتباط بین قرائت قراء سبعة با «احرف سبعه» سبعه پرداخته و معتقد است قرائتهای قراء سبعه بلکه عشره، که امروز مردم بدان قرآن را تلاوت می‌کنند، جزئی از «احرف سبعه» ای است که قرآن بدان نازل شده است نه اینکه قرائت هریک از قراء سبعه، یکی از «احرف سبعه» مذکور در
حدیث باشد. در ادامه مؤلف وارد شرح متن «الشاطبیه» شده و در دو بخش «اللغة» و «المعنی» به توضیح و بیان آن می‌پردازد. «الشاطبیه» مشتمل بر مباحث ذیل است: بحثی در باب
استعاذه ، بحثی درباره
بسملة ، ادغام، مد و قصر و... و در به «فرش الحروف»
سورة بقره تا آخر قرآن می‌پردازد. در پایان هم درباره «تکبیر» پس از ختم قرآن یا در انتهای سوره‌های آخر قرآن به بحث پرداخته و مخارج و صفات حروف را بیان می‌کند.
کتاب شامل یک مقدمه از شارح و ابواب متعدد می‌باشد، نظیر: باب الاستعاذه، باب البسملة، سورة‌ام القرآن، باب الادغام الکبیر، باب هاء الکنایة، باب الهمز المفرد، باب وقف حمزة و هشام علی الهمز، باب الاظهار و الادغام، باب ذکر حروف قربت مخارجها، باب احکام النون الساکنة و التنوین، باب الفتح و الامالة و بین اللفظین، باب مذاهبهم فی الراءات، باب اللامات، باب یاءات الزواید و باب «فرش الحروف» و در انتها هم فهرست مطالب کتاب آمده است.
کتاب به قلم شیخ عبد الفتاح عبد الغنی القاضی از علمای الازهر مصر نگاشته و در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۳۲۶ صفحه برای سومین بار در سال ۱۴۲۵ هجری- ۲۰۰۵ میلادی از سوی انتشارات «دار السلام لطباعة و النشر و التوزیع و الترجمة»
قاهره منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
