العقیدة الإسلامیة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب العقیدة الاسلامیة علی ضوء مدرسه اهل البیت علیهم السلام،
تالیف آیت‌الله
جعفر سبحانی، از عالمان شیعی معاصر، مقیم
قم به بررسی
عقائد اسلامی در پرتو تعالیم نورانی
اهل بیت علیهم‌السّلام می‌پردازد.
کتاب حاضر مشتمل بر یکصد و پنجاه اصل عقیدتی است که ضمن ده فصل گنجانیده شده است.
«روشهای
شناخت در اسلام» که به بررسی اصولی چون:
متکی بودن اسلام در
شناخت به ابزار سه‌گانه:
حس،
عقل و
وحی، عدم تعارض عقل و وحی و غیره است.
«وجود از دیدگاه
اسلام» که به بررسی نیاز و
فقر عالم به مبدا
فیاض و غنی علی الاطلاق، مبتنی بودن نظام عالم بر اساس
علیت و معلولیت و وجود تاثیر و تاثر در میان ظواهر عالم هستی به
اذن خداوند، برخورداری موجودات عالم از
هدایت عامه الهی، برخورداری عالم از نظام احسن و اکمل، هدف‌دار بودن
آفرینش و... می‌پردازد.
«انسان از دیدگاه اسلام» به اصل ترکب
انسان از
روح و جسد مادی، فطری بودن توحید،
اختیار انسان، ریشه داشتن اصول اخلاقی در
فطرت و... اختصاص یافته است.
«
توحید؛ مراتب و ابعاد آن»
که اصولی چون: اعتقاد به وجود خدا به عنوان اصل مشترک و مورد اتفاق میان تمام
مذاهب اسلامی،
توحید ذاتی،
توحید صفاتی؛
توحید در خالقیت؛
توحید در ربوبیت و تدبیر،
توحید در تشریع و تقنین،
توحید در عبادت را مورد بررسی قرار می‌دهد.
«صفات خداوند»
که به بررسی
صفات کمالیه یا ثبوتی خداوند و نیز
صفات جلالیه یا سلبی او، امکان
شناخت این صفات به وسیله
عقل و
وحی، صفت فعل بودن کلام الهی و... می‌پردازد.
شامل دو بخش ذیل است:
«عدل الهی» که به بررسی اصولی چون: گواهی دادن عقل و وحی به اتصاف خداوند به این صفت، ادراک حسن و قبح امور توسط عقل، قضا و قدر به عنوان
عقائد ضروری اسلام و عدم تنافی قضا و قدر با مختار بودن
انسان می‌پردازد.
«انسان و اختیار» به بررسی اختیار انسان به عنوان امری محسوس و غیر قابل انکار، اصل امر بین الامرین و... اختصاص یافته است.
«نبوت عامه»
که ضمن چهار بخش: اهداف نبوت از دیدگاه
قرآن،
راه
های شناخت انبیاء الهی، وحی و
نبوت و
عصمت انبیاء به بیان برخی اصول می‌پردازد.
«نبوت خاصه»
که به موضوع نبوت و پیامبری
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پرداخته و ضمن چند اصل به طرح مباحث ذیل می‌پردازد:
اعجاز ادبی
قرآن کریم، اعجاز علمی
قرآن کریم، سایر
معجزات و کرامات پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، ویژگی
های نبوت پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نظیر جهانی بودن
دین این پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم،
خاتمیت پیامبر اسلام، قلمرو دین، سهولت و روانی عقائد اسلامی و نیز جامعیت و فراگیری برنامه
های آن، مصونیت
قرآن از تحریف و....
«امامت و خلافت»
به مساله اساسی مورد اختلاف میان مذاهب اسلامی؛ یعنی مساله
امامت و خلافت پس از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اختصاص یافته و ضمن چند اصل به طرح مباحث ذیل می‌پردازد:
عقیده
شیعه امامیه درباره موضوع امامت،
استدلال عقلی بر لزوم نصب امام، معرفی
علی علیه‌السّلام به عنوان امام بلافصل پس از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در مناسبت
های مختلف، واقعه
غدیر خم، تواتر
حدیث غدیر، وظائف امام پس از پیامبر، لزوم
عصمت امام، محبت و دوستی
اهل بیت علیه‌السّلام اصلی
قرآنی.
در ادامه این فصل طی چند اصل به بررسی موضوع
غیبت و ظهور پرداخته شده است:
ظهور مردی از خاندان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در
آخر الزمان برای اقامه
عدل و قسط در زمین، صفات و ویژگی
های این منجی در
روایات اسلامی و اختلاف نظر برخی
فرق اسلامی درباره ولادت و عدم ولادت وی، تقسیم
اولیاء الهی به دو نوع «ظاهر مشهود» و «غائب از انظار» و اقامه شواهدی از
قرآن بر این اصل،
نیابت عامه مجتهدین جامع الشرائط در
زمان غیبت امام از ایشان، آشکار نبودن هنگامه ظهور و....
«جهان پس از مرگ»
در این فصل ضمن چند اصل ذیل به بررسی مساله
معاد و روز واپسین پرداخته شده است:
اعتقاد به
روز قیامت و رستاخیز اصل مشترک میان تمام شرایع آسمانی، ضرورت معاد به جهت حکیمانه بودن افعال الهی، پاسخ
های قرآنی به
شبهات مطرح شده درباره معاد، جسمانی و روحانی بودن معاد،
حیات برزخی، ابطال قول به تناسخ، اشراط الساعه،
نفخ صور،
شفاعت اصل مسلم
قرآنی و....
«ایمان و کفر»
و لوازم این دو. در این فصل مولف اصولی را مطرح می‌کند که بیشتر ناظر به دیدگاه
های انحرافی
فرقه وهابیت است. از جمله این اصول می‌توان به اصول ذیل اشاره کرد:
ایمان امری قلبی است و در صدق عنوان
مسلمان شهادتین و گواهی به روز قیامت کافی است، ایمان در صورت همراهی با عمل مفید است،
مسلمانان در اصول اساسی
دین اسلام؛ یعنی
توحید،
نبوت و معاد اتفاق نظر دارند، از این رو
تکفیر برخی از ایشان توسط برخی دیگر روا نیست، تعریف
بدعت، اصل تقیه،
جواز توسل، روایی زیارت قبور و....
«حدیث، اجتهاد و فقه»
در این فصل به روش
شیعه امامیه در عقائد و اصول اشاره شده و طی چند اصل به طرح مباحث ذیل پرداخته می‌شود:
مصادر تشریع و حدیث نزد شیعه امامیه،
حجیت احادیث مرویه از
ائمه اهل بیت علیهم السلام، موضوع تدوین حدیث و معرفی
کتب اربعه شیعه امامیه، اصل اجتهاد. ضمن بررسی اصل اجتهاد مولف به روش و اسلوب فقهی شیعه و نیز برخی دیدگاه
های فقهی خاص شیعه اشاره می‌کند.
نسخه حاضر در برنامه به
قلم آیت‌الله
جعفر سبحانی و به
زبان عربی در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۴۵۸ صفحه برای بار سوم در
سال ۱۴۲۸ ق ۱۳۸۶ ش، توسط انتشارات موسسه امام صادق علیه‌السّلام،
قم، منتشر شده است.
آیت‌الله جعفر سبحانی
نرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
