الخصال
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الخصال نوشته
شیخ صدوق ، ابو جعفر، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (۳۰۵- ۳۸۱ هجری)، از فقها و محدثین بزرگ
شیعه در
قرن چهارم هجری.
شیخ صدوق در این
کتاب روایات فراوانی درباره مسائل اخلاقی و عقیدتی و دیگر موضوعات مورد نیاز
جامعه بشری جمع آوری کرده است. این
کتاب در نوع و سبک خود بی نظیر است و اولین
کتابی است که به این سبک به نگارش در آمده است. مؤلف به شکلی زیبا و با توجه به اعداد یک تا هزار،
روایات را دسته بندی نموده است.
شیخ صدوق درباره انگیزه نگارش این
کتاب می‌گوید:
«با تحقیق در تالیفات مشایخ و علمای بزرگ گذشته دریافتم که آنان در بخش‌های مختلف علوم
کتاب‌هایی نگاشته‌اند؛ اما درباره رابطه میان اعداد و صفات پسندیده و ناپسند چیزی نگاشته نشده است.
با توجه به فایده فراوان این موضوع برای جوینده
علم ، بر آن شدم تا برای تقرب به درگاه الهی دست به نگارش چنین
کتابی بزنم تا به پاداش الهی و خوشبختی و رحمت
خداوند متعال نایل گردم و از درگاه ایزد منان خواهانم تا امیدم را ناامید نگرداند چرا که او بر هرکاری تواناست.»
کتاب خصال با وجود حجم کم، دائرة المعارف بزرگی از معارف اسلامی و
احکام حلال و حرام است و هیچ
فقیه دانشمند و یا ادیب نام آوری از آن بی نیاز نیست.
همچنین این
کتاب، به مباحث تاریخی،
تفسیر قرآن ، نکات فلسفی و مسائل سیاسی نیز اشاره دارد.
کتاب خصال با مطالب مفید و مباحث گرانقدر خود از مجموعه‌های نفیس روایات
اهل بیت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به شمار می‌آید.
این
کتاب نیز مانند دیگر
کتاب‌های شیخ صدوق مورد توجه خاص علما و فقهای شیعه قرار گرفته و روایات آن در بسیاری از مجموعه‌های روایی شیعه مانند
کتب اربعه و
بحار الانوار آمده و نقل آنها زینت بخش
کتب روایی علمای متاخر از شیخ صدوق شده است.
کتاب حاضر شامل ۱۲۵۵ حدیث است و در ۲۶ باب مجزا تنظیم گردیده. عنوان بندی باب‌ها بر اساس ارقام است بدین شکل که
روایات شامل یک
خصلت در یک باب آمده و شامل دو
خصلت در بابی و شامل سه
خصلت در بابی دیگر و...
روایات این
کتاب از نظر موضوع بسیار گسترده است و درباره هر یک از موضوعات اخلاقی و عقیدتی روایاتی نقل شده که به شکلی با اعداد در ارتباطند، مانند:
- یک صفت از دوستی دنیا، یک
صفت در برابر پنج
خصلت- دو صفت
شیعه- تا سه
خصلت در کسی نباشد
مؤمن نیست
- چهار چیز در چهار مورد پذیرفته نیست
- نشانه‌های
ایمان پنج چیز است
- هر کس شش عمل را انجام دهد به
بهشت می‌رود
- رسول خدا هفت چیز را منع فرمودند
- نماز هشت گروه پذیرفته نمی‌شود
-
حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیهم نزد خداوند نه نام دارد
- امام ده
خصلت دارد
- اهل
بهشت یکصد و بیست گروه هستند و...
۱ ـ
شیخ صدوق در این
كتاب احادیثى را كه مشتمل بر «شماره اى» بوده اند، گردآورى كرده و به ترتیب اعداد در ابواب مختلف آورده است. این شیوه نگارش و چینش
احادیث موجب شده كه صفحات
كتاب خصال موضوعات متفاوتى را در خود ثبت نماید.
۲ ـ تنوع موضوعات
احادیث در این
كتاب، مطالعه آن را براى توده مردم شیرین، دلنشین و نشاط انگیز كرده است.
یشتر
روایات خصال ناظر به مباحث اخلاقى و بیان رفتارها و صفات پسندیده یا نكوهیده است.
۳ ـ
خصال با شماره «یك» آغاز و به شماره «هزار هزار» (یك ملیون) پایان مى یابد.
۴ ـ
شیخ صدوق سند كامل هر
روایت را در آغاز آن بیان كرده است.
۵ ـ
خصال با تصحیح و تحقیق آقاى على اكبر غفارى بارها تجدید چاپ شده است. ترجمه فارسى این
كتاب به قلم
آیه الله محمد باقر کمره ای همراه با متن عربى آن چاپ شده است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
سایت اندیشه قم
