الحاشیة علی اصول الکافی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب «الحاشیة علی اصول الکافی»، حاوی حواشی
ملا محمدامین استرآبادی (متوفی ۱۰۳۶ ق)، به زبان عربی، بر کتاب شریف
اصول کافی کلینی رحمة‌الله‌علیه است. نویسنده، علاوه بر حاشیه مزبور، شرحی نیز بر اصول کافی دارد که از آن با نام «تعلیقات» یاد شده است.
حاشیه استرآبادی با خطبه شیخ کلینی آغاز و به «باب الدعابة و الضحک» از کتاب العشرة خاتمه یافته است. در هر قسمت، پس از
لفظ «قوله»، بخشی از عبارت کافی ذکر شده و در مورد آن توضیح داده شده است.
از مطلبی که در پایان کتاب، به عنوان شرح جمله «عن واضحة» نقل شده، استفاده می‌شود که این حاشیه، تا نیمی از کتاب
ایمان و
کفر اصول کافی است، زیرا این جمله، در حدیث شماره ۵ و ۲۱ باب الذنوب کتاب ایمان و کفر آمده است.
مولی محمد امین استرآبادی، از علمای بزرگ اخباری است که افکارش همواره مورد بحث بوده و برخی او را تایید و برخی نقد کرده‌اند. غالب
علما به طریقه او راضی نبوده‌اند؛ چرا که او سبب تقسیم
شیعه به دو دسته
اخباری و
اصولی بوده است و اولین کسی است که باب
طعن بر
مجتهدین را باز نموده است.
وی به صحت جمیع
احادیث کتب اربعه و اصولا صحت غالب
احادیث امامی قائل است. او معتقد است که منابع کتب اربعه، اصولی است که
اصحاب ائمه علیه‌السّلام آنها را مدون ساخته و به مضامین آنها عمل می‌کردند. وی هم چنین تقیسم
حدیث را به اقسام چهارگانه
صحیح،
حسن،
موثق و
ضعیف باطل دانسته و با تکیه بر اینکه این روش، نزد متقدمان
امامیه معمول نبوده، آن را به شدت رد کرده است.
کتاب، با مقدمه تحقیقی ارزش مندی به قلم علی فاضلی آغاز شده است. در ابتدای آن مطالب بزرگانی چون
صاحب مدارک،
مجلسی اول،
فاضل تونی و بسیاری دیگر در حق نویسنده آمده است، سپس مشایخ، شاگردان و راویان از او، از منابعی همچون
ریاض العلماء،
اعیان الشیعة،
طبقات اعلام الشیعة و
امل الآمل ذکر شده است. تالیفات این شخصیت به همراه توضیحات و گاه نسخ موجود از آنها و حواشی و ردیه‌هایی که بر آثار استرآبادی نوشته شده و نیز استرآبادی و تاثیرات فکری او، خانواده و فرزندانش، محل
وفات و
دفن او، از دیگر مطالب این تحقیق است.
بخش دیگری از این مقدمه تحقیقی، به «جامع الحواشی» مولی
خلیل بن غازی قزوینی و مشایخ و تلامیذ و دیدگاه‌های او اختصاص دارد. دلیل ذکر این بخش به آن جهت است که مولی خلیل قزوینی، حاشیه استرآبادی را در سال ۱۰۵۷ ق، از حاشیه نسخه مؤلف گردآوری کرده است. آخرین بخش مقدمه، ذکر نسخه‌های مورد استفاده کتاب است.
متن اثر، مشتمل بر تعلیقاتی است که گاه در
حد توضیح کوتاه
لفظی و عبارتی و گاه نیز نسبتا مفصل است.
چهار نسخه از کتاب، موجود است که محقق، بیشتر بر دو نسخه کتاب‌خانه
آیة الله مرعشی نجفی اعتماد کرده است. اختلاف نسخ و برخی توضیحات در پاورقی کتاب آمده است.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
