التحریر الطاووسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابو منصور
حسن بن
زین الدین،
فرزند شهید ثانی، معروف به
صاحب معالم، مؤلف کتاب رجالی التحریر الطاووسی می‌باشد
صاحب معالم این کتاب را از کتاب «
حل الاشکال فی معرفة الرجال» نوشته
سید جمال الدین احمد بن موسی بن طاووسی الحسنی استخراج کرده است.
سید بن طاووس کتابی در
رجال تألیف کرد و اسم آن را «حل الاشکال فی معرفة الرجال» گذاشت و آن چه در کتاب های پنج گانه رجالی (
رجال نجاشی،
فهرست الطوسی و
رجال او،
الضعفا ابن غضائری،
اختیار معرفة الرجال از
رجال کشی شیخ طوسی) بود در این کتاب جمع کرد.
صاحب معالم وقتی به این کتاب دست یافت و آن را مشرف به تلف شدن دید تصمیم به ترمیم و باز نویسی آن گرفت و مطالب و حواشی که حاوی فوائد زیادی بود بر آن اضافه کرد. نسخه ای از این کتاب به خط شاگردش،
شیخ موسی بن علی الجبعی در
کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.
اصل این کتاب، به وسیله علامه سید احمد بن طاووس حسینی تحریر شده و مؤلف همان کتاب را تنظیم کرده است. البته خود سید بن طاووس از کتاب اختیار کشی نقل کرده است؛ یعنی اساس این کتاب اختیار کشی می باشد.
این کتاب، به ترتیب حروف الفبا تنظیم گردیده است و مؤلف اسامی
روات حدیث را با مشخصات کامل حتی مکان تولد و زندگی آن را بیان فرموده است.
در این استخراج، تنها بر کتاب
اختیار معرفة الرجال کشی اکتفا شده است؛ زیرا اصل بقیه کتاب‌ها، بجز کتاب
ابن غضایری موجودند. از آن جا که در کتاب اختیار معرفة الرجال، اخبار متعارض موجود است که مؤلف آن، به وجه جمع آنها اشاره نکرده است و همچنین دارای باب بندی هم نبوده، لذا ابن طاووس اقدام بر باب بندی و بررسی اخبار از حیث متن، سند و انضمام فوایدی بر کتاب الاختیار نموده است مرحوم شیخ
حسن فرزند شهید ثانی مشهور به صاحب معالم نیز بر همین اساس، این قسمت را از بقیه کتاب حل الاشکال جدا کرده است و بر آن، نام التحریر الطاووسی را گذاشته است.
در بیان قدح و مدح بر راوی‌ها، علاوه بر کتاب‌های پنجگانه‌ای که در حل الاشکال بیان شد، از کتاب‌های رجالی دیگری مانند
رجال البرقی و
معالم العلماء استفاده شده است.
مقدمه محقق در بیان زندگی نامه سید احمد بن طاووس و
حسن بن
زین الدین عاملی و روش تحقیق در کتاب آمده است.
محقق در تعلیقه‌های خود بر کتاب، مطالب ذیل را متعرض شده است: ذکر مصادر به همراه متن شرح حال‌ها و ضبط اسامی، همراه با اشاره به تحریف‌هایی که واقع شده‌اند؛
ذکر احوال
رجال در طریق و سندهای روایت‌هایی که سید بن طاووس یا شیخ
حسن بن
زین الدین در صحت آنها
طعن و یا شکی وارد کرده‌اند؛
همچنین، اسامی اشخاصی را که بر آنها طعن وارد شده و بر اسامی آنها تصریح نشده است، با ذکر شرح حال مختصر و بیان قدح یا مدحی که در مورد آنها وارد شده، آورده و الفاظ مشکل در کتاب را شرح داده است. محقق کتاب به اختلاف نسخ با اضافه کردن عبارات در داخل متن کتاب و قرار دادن آنها در داخل پرانتز، اشاره کرده است و در مواردی که مؤلف، طریقی را ضعیف شمرده، علت آن را بیان می‌نماید.
تحقیق این کتاب، از
فاضل جواهری است.
این کتاب، در یک جلد به
زبان عربی به کوشش نشر مکتبه آیت الله العظمی نجفی المرعشی، در سال ۱۴۱۱ ق به چاپ رسیده است.
شایان ذکر است که در چاپ دیگر با تحقیق سید محمد
حسن ترحینی، تنها به تحقیق متن کتاب و مصدر یابی اکتفا شده است.
محقق تهرانی در
الذریعة ، این کتاب را با عنوان رجال الشیخ
حسن بن
زین الدین فهرست نموده است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تألیفات رجالی قرن چهاردهم هجری»، تاریخ بازیابی ۹۵/۲/۲۵. سایت اندیشه قم
