الاعلام بفضائل بیت الله الحرام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
الاعلام بفضائل بیت الله الحرام کتابی در
تاریخ محلی
مکه ، نوشته
علی بن سلطان محمد قاری حنفی (م. ۱۰۱۴ق.)است.
علی بن سلطان محمد،
محدث ،
فقیه و تاریخ نگار ایرانی زاده شهر
هرات است. از این رو، به او نسبت «هروی» نیز داده‌اند. لقب «قاری» از آن رو است که وی استاد قرائت
قرآن بوده است.
او آموختن دانش را در هرات آغاز کرد و سپس به مکه رفت.
تاریخ دقیق
هجرت او به مکه دانسته نیست. از تاریخ
وفات استادش،
احمد بن محمد بن حجر هیثمی (م. ۹۷۴ق.) در مکه و تاریخ وفات خود او در همین
شهر به
سال ۱۰۱۴ق. برمی آید که دست کم ۴۰ سال در مکه اقامت داشته است.
مدفن او
گورستان معلات مکه است.
برخی از دیگر استادان او از این قرارند: محمد بن ابی الحسن بکری (م. ۹۹۳ق.) ، عبدالله سندی عمری مکی (م. ۹۸۴ق.) و قطب الدین نهروالی (م. ۹۹۰ق.) .
شرح حال نگاران و کتابشناسان وثاقت و مقام علمی او را ستوده‌اند.
مؤلفان
شیعه در آثار خود به سخنان وی درباره جایگاه
معصومان استناد کرده و از او نام برده‌اند.
هروی نگاشته‌های بسیار در
فقه ،
تفسیر ،
حدیث ، لغت و
تاریخ داشته
که برخی از نوادگانش آن‌ها را بیش از ۳۰۰ عنوان دانسته‌اند.
برخی محققان معاصر شمار آن‌ها را ۱۳۴ عنوان خوانده‌اند.
برخی از آثار او با
حج و مکه ارتباط دارند و در موضوعاتی همچون فقه و اسرار حج نگاشته شده‌اند؛ مانند
المسلک المتقسط فی المنسک المتوسط که حسین بن عبدالغنی شرحی به نام
ارشاد الساری الی مناسک الملا علی القاری بر آن نوشته و اکنون از منابع معتبر
حنفی در مناسک حج به شمار می‌رود؛ نیز: بیان فعل الخیر اذا دخل مکة من حج عن الغیردر
فقه حج و کتاب
انوار الحجج فی اسرار الحج در رموز حج.
الاعلام لفضائل بیت الله الحرام تنها اثر تاریخی از علی بن سلطان درباره مکه و کعبه است که در شمار آثار او یاد کرده‌اند؛ این اثر به فضیلت‌ها و تاریخ کعبه و مکه و مکان‌های آن می‌پردازد. البته بسیاری از کتاب شناسان نام آن را در میان آثار او نیاورده‌اند. گویا محققان در سده اخیر به نسخه‌های خطی آن دست یافته‌اند.
نویسنده در این کتاب چهل برگی به موضوعاتی از قبیل مکه، فضیلت‌ها و تاریخ کعبه و هرچه به این مکان مقدس ارتباط دارد، مانند
حجرالاسود ، ملتزم،
رکن یمانی ،
مقام ابراهیم ،
محصب و
منا ، فضیلت اقامت در مکه، و
مرگ پس از حج و عمره پرداخته است. این کتاب چند در شمار کتاب‌های فضائل جای دارد؛ اما ذیل هر یک از موضوعات آن، آگاهی‌های مفید تاریخی نیز آمده است.
این اثر هنوز چاپ نشده و
خطی آن که به
سال ۱۱۷۶ق. در۴۰ برگ کتابت گشته، به شماره ۴۰۶۳ در کتابخانه برلین نگهداری می‌شود.
الاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ افادة الانام: عبدالله بن محمد الغازی (م. ۱۳۶۵ق.) ، به کوشش ابن دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۳۰ق؛ ایضاح المکنون: اسماعیل پاشا البغدادی (م.
۱۳۳۹ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ التاریخ و المورخون: محمد الحبیب الهیله، مکه، مؤسسة الفرقان، ۱۹۹۴م؛ جامع احادیث الشیعه: اسماعیل معزی ملایری، قم، الصحف، ۱۴۱۳ق؛ خلاصة الاثر: محمد امین المحبی (م. ۱۱۱۱ق.) ، بیروت، دار صادر؛ الغدیر: الامینی (م. ۱۳۹۰ق.) ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶ش؛ المختصر من کتاب نشر النور و الزهر: عبدالله مرداد ابوالخیر (م. ۱۳۴۳ق.) ، به کوشش العامردی، جده، عالم المعرفه، ۱۴۰۶ق؛ معجم المؤلفین: عمر کحاله، بیروت، دار احیاء التراث العربی ـ مکتبة المثنی؛ معجم ما الف عن مکه: عبدالعزیز السنیدی، ریاض، مکتبة الملک فهد، ۱۴۲۰ق؛ هدیة العارفین: اسماعیل پاشا (م.
۱۳۳۹ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «الاعلام بفضائل بیت الله الحرام».
