الإشراف فی عامة فرائض أهل الإسلام (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كتاب الإشراف في عامّة فرائض أهل الإسلام تألیف
شیخ مفید ، محمد بن محمد بن نُعمان بن معلم عكبرى بغدادى، از چهره‌هاى درخشان
علم و فقاهت در قرن چهارم و پنجم هجرى است.
شيخ مفيد از چهره‌هاى بسيار درخشان
شیعه در جهان اسلام مى باشد. او هم متكلم است و هم فقيه.
ابن ندیم در فن دوم از مقالۀ پنجم«
الفهرست » كه در بارۀ متكلمان شيعه بحث مى‌كند، از او به عنوان«
ابن المعلم » ياد كرده و او را ستايش مى‌نمايد. كتاب معروف او در
فقه نيز«
المقنعة » است.
ابو يعلى جعفرى كه داماد مفيد بوده است، مى‌گويد: « مفيد شبها مختصرى مى‌خوابيد و بقيه شب را به
نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت
قرآن مجيد مى‌گذرانيد.»
شيخ مفيد در اين كتاب فتاواى خود را در
احکام شرعی آورده است. اين كتاب مانند يك
رساله عملیه نگاشته شده و فقط به بيان احكام شرعى اكتفا كرده و به ذكر دليل و مستندات
احکام و نقل نظريات ديگران اشاره‌اى ندارد.
در دوران شيخ مفيد مذهب
شیعه از شهرت و رواج خاصى برخوردار شده بود و مردم در سراسر ممالك اسلامى به آن علاقه‌مند شده بودند. آن دوران مصادف با اوايل
غیبت کبری و مراجعۀ مردم به علما و فقهاى جامع الشرايط بود. شيخ مفيد كه يكى از برجسته‌ترين چهره‌هاى علمى آن دوران به شمار مى‌آمد و با استقبال مردم براى
استفتاء و پاسخ به سؤالات شرعى مواجه شده بود، اين كتاب و برخى ديگر از تأليفات خود را در پاسخ به اين نياز عمومى نگاشت.
كتابهاى
شیخ مفید از زمان نگارش تا حال، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار داشته و در طول هزار سال هميشه مورد
استناد و مراجعه انديشمندان بوده است. كتاب الإشراف كتابى ارزشمند براى دستيابى به نظريات فقهى شيخ مفيد و اثرى گرانبها در شناخت تاريخچۀ مسائل مختلف
فقه و ديدگاههاى فقهى علماى شيعه در آغاز غيبت كبرى است. اين كتاب از گنجينه‌هاى علمى ارزشمند
تاریخ و تمدن اسلامى به شمار مى‌آيد.
از ويژگيهاى كتاب الإشراف اينست كه:
۱- نظم و ترتيب طرح مباحث فقهى و احكام شرعى در آن با كتابهاى فقهى متاخرين كمى متفاوت است، زيرا اين كتاب از نخستين كتاب‌هايى است كه به اين روش نگاشته شده.
۲- اين كتاب از بيانى شيرين و رسا برخوردار است، به حدى كه بعد از هزار سال هنوز هم بسيارى از عبارات آن در كتابهاى فقهى متاخرين استفاده مى‌شود.
۳- مباحث
عبادات تا پايان كتاب
حج در اين كتاب بيان شده است.
۴- اين كتاب شامل شيوه‌هاى ابتكارى شيخ مفيد در بيان احكام شرعى و تقسيم بندى‌هاى آن است.
نسخه‌اى در كتابخانه حضرت
آیت الله نجفی مرعشی قم .
نرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی
