الإرشاد و التطریز فی فضل ذکر الله و تلاوة کتابه العزیز (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الارشاد و التطریز» کتابی است که درباره
فضیلت ذکر خداوند و نیز
تلاوت آیات قرآن کریم به رشته تحریر درآمده است.
کتاب مشتمل بر اخباری درباره ذکر و
عبادات،
موعظه و
قصص،
اخبار صالحان،
فضیلت اولیاء و
مساکین و
زاهدین و
ناسکین با بیانی مسجع و موزون همراه با اشعاری که توسط خود مؤلف و سایرین سروده شده است، می‌باشد.
همچنین در این کتاب بیش از دویست
حدیث مسند از
کتب صحاح و سنن یا دیگر
آثار مورد
اعتماد مانند کتاب «جامع الاصول فی احادیث الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم» ابن اثیر و کتاب «الاذکار» نووی فراهم آمده است. علاوه براین نام بیش از صد تن از شیوخ صوفیه همراه با
حکایات و قصصی از «حلیة الاولیاء» ابی نعیم و «تاریخ بغداد» خطیب بغدادی و «تاریخ دمشق» ابن عساکر در این کتاب گرد آمده است.
مؤلف کتاب «عفیف الدین ابو محمد عبدالله بن اسعد بن علی بن سلیمان بن فلاح یمنی یافعی شافعی» است. وی در
سال ۶۹۶ هجری در یکی از قبایل حمیر در
یمن به
دنیا آمد و در همان جا رشد یافت. از کسانی چون محمد بن احمد بصال، معروف به ذهیبی، حسن ابن ابی السرور، شیخ عمر صفار و غیره
قرآن را آموخت و در کودکی جز به قرآن و علم به کار دیگری
اشتغال نورزید. او از دست شیخ مسعود جاوی در عدن خرقه گرفت و از محضر برخی دیگر از مشایخ صوفیه بهره جست. وی سفرهایی به
مکه،
مصر،
شام،
مدینه و... داشت و آثاری چون: الارشاد و التطریز، اسنی المفاخر بمناقب الشیخ عبد القادر، اطراف التواریخ و... از خود برجای گذاشت و در سال ۷۶۸ هجری وفات یافت.
این کتاب دارای ده باب می‌باشد: باب اول: در بیان برخی اذکار که شخص عابد بعد از
نماز صبح و
عصر و
مغرب به زبان می‌آورد. باب دوم: در برخی موعظه‌ها،
مدح شایستگان و ریاضتها، گفته‌ها،
فضایل و
کرامات ایشان. باب سوم: درباره
فضیلت ذاکران و نیز
فضیلت ذکر به صورت مطلق و ترغیب بر ذکر. باب چهارم: در
فضیلت تلاوت قرآن کریم و
فضیلت تلاوت کنندگان و عمل کنندگان به آن. باب پنجم: در
فضیلت تسبیح و اذکاری شبیه به آن. باب ششم: در
فضیلت ستایش و سپاس خدای تعالی. باب هفتم: در
فضیلت صلوات بر
پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و نیز ستایش ایشان. باب هشتم: در
فضیلت دعا باب نهم: در
فضیلت استغفار باب دهم: بیان برخی احادیث در ترغیب و ترهیب و نیز پستی
دنیا و
فضیلت فقرا و مساکین و غیره. این کتاب با آیات و اخبار و ریاضات و اشعار مزین گشته است. کتاب مشتمل بر هفت قصیده است که سه تای آن در
مدح پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، دو قصیده در مدح اولیاء و یک قصیده در مدح حور و
موعظه زنان، و آخرین قصیده که مؤلف آنرا شمس الایمان فی توحید الرحمان و عقیدة اهل الحق و... نام نهاده است. یک سوم اشعار این کتاب از دیگر شاعران اخذ شده و دو سوم باقی مانده سروده خود مؤلف می‌باشد.
تهی بودن
کتاب از افکار بدعت آمیز و
اسرائیلیات ویژگی مهم کتاب به شمار می‌رود.
این کتاب توسط «محمد ادیب الجادر» مورد
تحقیق قرار گرفته است. وی بر این کتاب مقدمه‌ای نگاشته و
آیات و
احادیث آن را استخراج و واژگانی را که نیازمند توضیح بوده‌اند شرح داده است. همچنین در پاورقی به معرفی و بیان شرح حال اعلامی که در قصص کتاب از آنان نام برده شده است پرداخته و سراینده برخی اشعار مشهور موجود در کتاب را معرفی نموده است. در پایان فهرست مفصلی از آیات، احادیث، اعلام، اشعار، اماکن، اقوام و جماعات و
مذاهب، کتابها، ایام، امثال، قصائد، مثلثات، مخمسات، مصطلحات،
حیوانات، اشیاء به خواننده ارائه شده است. این کتاب در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۳۳۶ صفحه برای اولین بار در
سال ۱۴۲۴ ه ۲۰۰۳ م، از سوی دار الکتب العلمیة،
بیروت به چاپ رسیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
