اخْتَلَط (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اخْتَلَط:(فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الأَرْضِ) «اخْتَلَط» از «
اختلاط» و در اصل از مادّۀ «خلط» گرفته شده و چنان كه «راغب» در «مفردات» گفته: به معنى «جمع ميان دو چيز يا بيشتر» است، خواه مايع باشند يا جامد و «اختلاط» اعم از «امتزاج» است (زيرا امتزاج معمولا در مايعات گفته مى‌شود).
معنى جملۀ: اختلط به نبات الارض، در آيۀ مورد بحث چنين مى‌شود كه به
وسیله آب باران، گياهان از هر قسم به هم مى‌آميزند، گياهانى كه به درد انسان مى‌خورد يا مورد استفاده حيوانات است.
جمله
فوق اشاره ضمنى به اين
حقیقت نيز مى‌كند كه خداوند از آب باران كه يک
نوع و يک حقيقت بيشتر ندارد انواع و اقسام گياهانى را مى‌روياند كه نيازمندی‌هاى مختلف انسان‌ها و حيوانات را با مواد غذايى گوناگونشان تأمين مى‌كنند.
به موردی از کاربرد «اخْتَلَط» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماء أَنزَلْناهُ مِنَ السَّماء فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الأَرْضِ مِمّا يَأْكُلُ النّاسُ وَ الأَنْعامُ حَتَّىَ إِذا أَخَذَتِ الأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرونَ عَلَيْهآ أَتاها أَمْرُنا لَيْلًا أَوْ نَهارًا فَجَعَلْناها حَصيدًا كَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالأَمْسِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآياتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرونَ) «مَثَل زندگىِ
دنیا، همانند آبى است كه‌از
آسمان نازل كرده‌ايم؛ كه در پى آن، گياهانِ گوناگونِ
زمین- كه مردم و چهارپايان از آن مى‌خورند- مى‌رويد و در هم فرو مى‌رود؛ تا زمانى كه‌زمين، زيبايى خود را يافته و آراسته گرديد، و اهلِ آن مطمئن شدند كه مى‌توانند بى هيچ مانعى از آن بهره‌مند گردند، ناگهان فرمان ما،
شب هنگام‌يا در روز، فرا مى‌رسد؛ و سرما يا صاعقه‌اى را بر آن مسلّط مى‌سازيم؛ و آنچنان آن را درو مى‌كنيم كه گويى ديروز هرگز چنين كشتزارى نبوده است! اين گونه، آيات خود را براى گروهى كه مى‌انديشند،
شرح مى‌دهيم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
فرمود:
(فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ) پس گياه زمين با آن مختلط شد و نفرمود:
فاختلط بنبات الارض- با گياه زمين مختلط شد براى
اشاره به اين نكته است كه در تكوين گياهان آب از ساير عناصر بيشتر است، و اگر با آب
آسمان ساير آب‌ها يعنى آب چشمه- سارها و نهرها را
ذکر نكرد بدين جهت است كه مبدأ هر آب ديگرى همان آب آسمان است.
و كلمه اصبح در آيه شريفه به طورى كه گفته‌اند به معناى صار- شد مى‌باشد، نه اين‌كه بخواهد خبرى را كه داده مقيد به هنگام
صبح كند.
و معناى آيه اين است كه: براى اين فرو رفتگان در
زینت حیات دنيا و روى‌گردانان از ياد پروردگار خود زندگى دنيا را به آبى مثل بزن كه ما از آسمان نازلش كرديم و گياهان زمين با اين باران مختلط گشته سبز و خرم گرديد و طراوت و
بهجت يافت و به زيباترين شكلى نمودار گشت، سپس هشيمى (گياه خشكى) شكسته شد كه بادها شاخه‌هاى آن را از هم جدا نموده به اين سو و آن سو مى‌برد، و خدا بر هر چيزى مقتدر است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اختلط»، ج۱، ص ۷۱۶.
