احتراس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
احتراس، آوردن کلامی برای رفع
توهم را می‌گویند.
«احتراس» یکی از
اسلوب‌های بدیعی قرآن است که به آن «
تکمیل » نیز می‌گویند؛ یعنی
متکلم معنایی را بیاورد که از آن خلاف مقصود تصور شود؛ سپس کلامی بیاورد که آن
توهم را از بین ببرد.
مانند:
۱. (اذلة علی المؤمنین اعزة علی الکافرین)؛ "با
مؤمنان فروتن (و) بر
کافران سرفرازند".
در این آیه، اگر
خداوند به
صفت «اذلة علی المؤمنین» اکتفا می‌کرد،
توهم ضعف آن گروه می‌شد؛ ولی با بیان صفت «اعزة علی الکافرین» این
توهم برداشته شد.
۲. (اشداء علی الکفار رحماء بینهم)؛ " بر کافران سختگیر (و) با همدیگر مهربانند".
در این آیه، اگر به صفت «اشداء» اکتفا می‌شد، این
توهم پیش می‌آمد که
یاران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم غلاظ و شداد بوده، با یکدیگر نیز مهربان نیستند؛ ولی با آوردن صفت «رحماء بینهم» این
توهم دفع شد.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «احتراس».
