• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوسعد ورامینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوسعد ورامینی، یکی از معماران حرمین شریفین می‌باشد.



رضی الدین ابوسعد/ بوسعد ورامینی در اواخر سده پنجم و نیمه نخست سده ششم ق. در ورامین می‌زیسته؛ اما از زمان تولد و مرگ او اطلاعی دقیق در دست نیست و منابع کمتر به او پرداخته‌اند. ورامین از سده چهارم در زمره شهرهای شیعه نشین بوده و خاندان‌های مشهور، از جمله خاندان ابوسعد ورامینی، از آن برخاسته‌اند.
[۱] النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۱۱۱، ۱۲۷، ۱۹۴.
[۲] اطلس شیعه، رسول جعفریان، ص۲۱۳.
او از نام آوران شیعه ورامین بوده و به اعتقاد عبدالجلیل قزوینی، از همین رو، مورخان اهل سنت کمتر بدو پرداخته‌اند.
[۳] النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۲۲۶.
[۴] تعلیقات النقض، میرجلال الدین ارموی، ج۲، ص۷۹۳.
او و خاندانش برای رونق و آبادانی شهر خود بسیار کوشیده‌اند. بنای مسجد جامع، مدرسه رضویه و فتحیه در ورامین را می‌توان از کارهای آنان به شمار آورد.
[۵] النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۱۷۱، ۲۲۶.
شهرت او و فرزندش حسین در جهان اسلام از این روست که در تعمیر و مرمت حرمین شریفین و احسان و بخشش به حاجیان و زائران فعال بوده‌اند.
[۶] الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۵، ص۵۸۷.



سمعانی (م. ۵۶۲ق.) ذیل عنوان «ورامینی» ابوسعد را از معاصران خود دانسته و او را به بزرگی ستوده و یاد کرده که وی ثروتش را در راه آبادانی حرمین شریفین به کار گرفته است.
[۷] الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۵، ص۵۸۷.
سمعانی از فرزند ابوسعد، حسین، نیز یاد کرده و به کثرت حج گزاری وی و رغبتش به خیرات و صدقات اشاره و او را شیعه غالی (افراطی در شیعه گری) دانسته است.
[۸] تعلیقات النقض، میرجلال الدین ارموی، ج۲، ص۷۹۳-۸۰۰.
عبدالجلیل قزوینی در گزارشی، ابوسعد را در رتبه خواجگان و بزرگان و رؤسای با اعتبار یاد کرده و از او در شمار معماران بیت الله الحرام و مسجدالنبی نام برده است.
[۹] تعلیقات النقض، ج۲، میرجلال الدین ارموی، ص۷۹۳.



محدث ارموی با بهره گیری از سخنان عبدالجلیل، ابوسعد را در ردیف جواد اصفهانی (م. ۵۵۸ق.) از بانیان برخی فعالیت‌های مذهبی و خیرخواهانه در مدینه دانسته است.
[۱۰] تعلیقات النقض، ج۲، میرجلال الدین ارموی، ص۷۹۳.
کارهای ابوسعد مانند ساختن بناها و مشاهد ائمه: موجب شد تا از سوی برخی سنیان، به گورپرستی و رافضی بودن متهم شود.
[۱۱] النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۱۷۱، ۲۲۶.
قزوینی از فرزندان وی نیز تمجید کرده و آنان را از خیرین و احسان کنندگان شمرده و به ویژه از حسین با وصف عالم، زاهد و عماد الحاج و الحرمین یاد کرده است.
[۱۲] تعلیقات النقض، میرجلال الدین ارموی، ج۲، ص۷۹۳-۸۰۰.



ابن جبیر در گزارشی، مردی بزرگ و ثروتمند را از سرزمین پارسیان یاد می‌کند که ثروتش را در راه توسعه و آبادانی مسجدالحرام هزینه می‌کرد و بازسازی تنوره چاه زمزم و قبه آن را به او نسبت می‌دهد. بر پایه برخی قراین، مقصود ابن جبیر در این گزارش، ابوسعد است که این کارها را در زمان جد امیر مکثر، امیر مکه در سال‌های پس از ۵۱۸ق. هنگام حضورش در مراسم حج انجام داده است.
از کسانی که ابوسعد و فرزندش حسین را با شکوه فراوان یاد کرده، رازی، شاعر شیعه با تخلص «قوامی» است که ترجیع بندی مشتمل بر ۱۱۶ بیت در مدح او سروده است. نیز در ترجیع بندی دیگر با ۴۴ بیت که گویا هنگام حضور حسین فرزند ابوسعد در سفر حج سروده شده، وی را به سبب اهتمامش به کعبه ستوده و به بخشندگی و کرم وصف کرده است.
[۱۴] دیوان شرف الشعراء، بدر الدین قوامی رازی، ص۱۸۱-۱۸۵.



اطلس شیعه: رسول جعفریان، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۷ش؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، بیروت، دار الجنان، ۱۴۰۸ق؛ تعلیقات نقض: میرجلال الدین ارموی، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸ش؛ دیوان شرف الشعراء: بدر الدین قوامی رازی، به کوشش حسینی ارموی، تهران، چاپخانه سپهر، ۱۳۳۴ش؛ رحلة ابن جبیر: بیروت، دار صادر، ۱۴۰۰ق؛ کلید نقض و تعلیقات آن: حسینی ارموی، تهران، ۱۳۵۸ش؛ النقض: نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸ش.


۱. النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۱۱۱، ۱۲۷، ۱۹۴.
۲. اطلس شیعه، رسول جعفریان، ص۲۱۳.
۳. النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۲۲۶.
۴. تعلیقات النقض، میرجلال الدین ارموی، ج۲، ص۷۹۳.
۵. النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۱۷۱، ۲۲۶.
۶. الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۵، ص۵۸۷.
۷. الانساب، عبدالکریم السمعانی، ج۵، ص۵۸۷.
۸. تعلیقات النقض، میرجلال الدین ارموی، ج۲، ص۷۹۳-۸۰۰.
۹. تعلیقات النقض، ج۲، میرجلال الدین ارموی، ص۷۹۳.
۱۰. تعلیقات النقض، ج۲، میرجلال الدین ارموی، ص۷۹۳.
۱۱. النقض، نصیر الدین ابورشید عبدالجلیل قزوینی رازی، ص۱۷۱، ۲۲۶.
۱۲. تعلیقات النقض، میرجلال الدین ارموی، ج۲، ص۷۹۳-۸۰۰.
۱۳. رحلة ابن جبیر، ص۱۰۴-۱۰۶.    
۱۴. دیوان شرف الشعراء، بدر الدین قوامی رازی، ص۱۸۱-۱۸۵.



دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله«ابوسعد ورامینی»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱/۲۶.    




جعبه ابزار