• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوخیثمه انصاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ابوخیثمه انصاری،
[۱] صحیح مسلم، ج‌۹، ص‌۱۸۹
عبدالله بن خیثمه
[۲] سیره ابن‌هشام، ج‌۴، ص‌۵۲۱‌
از قبیله خزرج، تیره بنی سالم
[۳] الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۰۷
از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و از شرکت کنندگان در بیعت رضوان است.
[۴] جمهرة انساب العرب، ص۳۵۴.
[۵] الاستیعاب، ج۴، ص۲۰۷.
برخی مفسران، نزول آیه ۷۹ توبه را درباره عیب جویی منافقان از انفاق اندک وی
[۷] جامع البیان، مج ۶، ص۱۰، ص۲۵۱.
و آیه ۱۱۷ همین سوره را درباره تردید او و جمعی دیگر از مؤمنان برای شرکت در جنگ تبوک دانسته‌اند.
[۹] مجمع البیان، ج۴-۵، ص۱۲۰.




زمان اسلام آوردن ابوخیثمه روشن نیست. برخی از حضور وی در بدر
[۱۰] الطبقات، ج‌۳، ص‌۴۷۰
و برخی در اُحُد
[۱۱] الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۰۷
یاد کرده‌اند. در جنگ تبوک ابتدا سرپیچید؛ سپس پشیمان شد و به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) پیوست. نقل است که حضرت از دیدن او خوشحال شد و برایش دُعا کرد.
[۱۲] المغازی، ج‌۳، ص‌۹۹۸.
[۱۳] سیره ابن هشام، ج‌۴، ص‌۵۲۰.
[۱۴] سیره ابن هشام، ج‌۴، ص۵۲۱‌.

ابن‌هشام ، اشعار او را در ماجرای حمله مشرکان مکّه به زینب (دختر پیامبر) و در جنگ تبوک آورده است.
[۱۵] سیره ابن هشام، ج‌۴، ص‌۵۲۱.
[۱۶] سیره ابن هشام، ج‌۲، ص‌۶۵۵‌.

برخی، ادامه زندگی او را تا زمان یزید بن معاویه گزارش کرده‌اند.
[۱۷] الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۰۷
از وی نسلی باقی نمانده است.
[۱۸] الطبقات، ج‌۳، ص‌۴۷۰



۱. به نقل طبری ابوخیثمه یک صاع (سه‌کیلو) خرما صدقه داد و منافقان براو عیب گرفتند؛ سپس این آیه نازل شد:«الَّذین یَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعینَ مِنَ‌الْمُؤمِنینَ فِی‌الصَّدَقتِ والّذینَ لاَیَجِدُون إلاّ جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَاللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلیمٌ = کسانی‌که بر مؤمنان صدقه‌دهنده از روی میل، عیب می‌گیرند و از کسانی که (در انفاق ) جز به اندازه توانشان نمی‌یابند، ( عیب‌جویی می‌کنند) و آنان را به ریشخند می‌گیرند، (بدانند که) خدا آنان را به ریشخند گرفته است و برایشان عذابی دردناک خواهد بود».
۲. ابوخیثمه در جنگ تبوک، به رغم فرمان پیامبر برای شرکت در جنگ، به ماندن در مدینه متمایل بود که خداوند او را متوجّه حقّ و ثابت قدم کرد و به پیامبر ملحق شد و این آیه درباره‌اش فرود آمد:
[۲۰] مجمع‌البیان، ج‌۵‌، ص‌۱۱۹ و ۱۲۰
[۲۱] المغازی، ج‌۳، ص‌۱۰۷۴
«لَقَد تَابَ اللَّهُ عَلَی‌النَّبِیِّ وَالْمُهجِریِنَ وَالاَْنْصارِ الَّذینَ اتَّبَعوهُ فِی سَاعَةِ الْعُسرَةِ مِن بَعدِ ما کادَ یَزیغُ قُلوبُ فَرِیق مِنهُم ثُمَّ تَابَ عَلَیهِم إنَّهُ بِهِم‌رَءوف رَحیمٌ = به یقین خدا بر پیامبر و مهاجران و انصار که در آن ساعت دشوار از او پیروی کردند ببخشود؛ پس از آن‌که چیزی نمانده بود دل‌های گروهی از آنان منحرف شود. باز برایشان ببخشود. به راستی که او به آنان رئوف و رحیم است».


الاستیعاب فی معرفة الأصحاب؛ السیرة النبویّه، ابن‌هشام؛ صحیح مسلم؛ الطبقات الکبری؛ مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ المغازی.


۱. صحیح مسلم، ج‌۹، ص‌۱۸۹
۲. سیره ابن‌هشام، ج‌۴، ص‌۵۲۱‌
۳. الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۰۷
۴. جمهرة انساب العرب، ص۳۵۴.
۵. الاستیعاب، ج۴، ص۲۰۷.
۶. توبه/سوره۹، آیه۷۹.    
۷. جامع البیان، مج ۶، ص۱۰، ص۲۵۱.
۸. توبه/سوره۹، آیه۱۱۷.    
۹. مجمع البیان، ج۴-۵، ص۱۲۰.
۱۰. الطبقات، ج‌۳، ص‌۴۷۰
۱۱. الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۰۷
۱۲. المغازی، ج‌۳، ص‌۹۹۸.
۱۳. سیره ابن هشام، ج‌۴، ص‌۵۲۰.
۱۴. سیره ابن هشام، ج‌۴، ص۵۲۱‌.
۱۵. سیره ابن هشام، ج‌۴، ص‌۵۲۱.
۱۶. سیره ابن هشام، ج‌۲، ص‌۶۵۵‌.
۱۷. الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۰۷
۱۸. الطبقات، ج‌۳، ص‌۴۷۰
۱۹. توبه/سوره۹، آیه۷۹.    
۲۰. مجمع‌البیان، ج‌۵‌، ص‌۱۱۹ و ۱۲۰
۲۱. المغازی، ج‌۳، ص‌۱۰۷۴
۲۲. توبه/سوره۹، آیه۱۱۷.    



دائرة المعارف قرآن کریم، مقاله،ابوخیثمه انصاری.    
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ابوخثیمه انصاری».




جعبه ابزار