• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ابوبکر بن حزم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اَبوبَکْرِبْنِ حَزْم، فرزند محمدبن عمرو انصاری (د ۱۲۰ق/۷۳۸م)، از محدثان تابعین ، قاضی و والی مدینه در دورۀ خلافت مروانیان بود.


جد وی عمرو بن حم از اصحاب پیامبر - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- بود و از سوی آن حضرت عامل نجران گردید.
پدر ابوبکر، محمد در ۱۰ق/۶۳۱م در همان‌جا به دنیا آمد و به توصیۀ پیامبر- صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- نام او را محمد نهادند.
[۱] محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۶۹، بیروت، دارصادر.

برقی
[۲] احمد برقی، رجال، ج۱، ص۶، تهران، ۱۳۴۲ش.
و طوسی
[۳] محمدبن حسن طوسی، رجال، ج۱، ص۶۳، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
ابوبکر بن حزم را از اصحاب حضرت علی - علیه وآله- دانسته‌اند، اما از آن‌جا که در منابع درگذشت وی را ۱۲۰ق و در ۸۴ سالگی ذکر کرده‌اند، درنتیجه وی به هنگام شهادت حضرت علی- علیه‌السلام- باید کودک خردسالی بوده باشد.
[۴] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۴۱، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.


۱.۱ - استماع حدیث

ابوبکر بن حزم از کسان بسیاری چون محمد بن عمرو پدرش، عمرو بن سلیم زرقی ، قاسم بن محمد بن ابی‌بکر ، عباد بن تمیم انصاری ، عمربن عبدالعزیز ، ابوسلمه بن عبدالرحمن بن عوف ، سائب بن یزید ، خارجه بن زید بن ثابت و ابوحبه بدری حدیث شنید.
[۵] احمدبن علی ابن منجویه، رجال صحیح مسلم، ج۱، ص۱۰۵-۱۰۶، به کوشش عبداللـه لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
[۶] محمدبن طاهر ابن قیسرانی، الجمع بین رجال الصحیحین، ج۲، ص۵۹۲، بیروت، ۱۴۰۵ق.
[۷] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۳۷-۱۳۸، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.


۱.۲ - راویان

برخی از راویان او نیز عبارتند از: دو فرزندش محمد و عبداللـه، اسحاق بن یحیی ، افلح بن حمید ، ولید بن ابی هشام ، یحیی بن سعید انصاری ، عبدالرحمن اوزاعی ، حجاج بن ارطاه ، عمرو بن دینار ، محمد بن شهاب زهری و ابوبکر بن نافع .
[۸] احمدبن علی ابن منجویه، رجال صحیح مسلم، ج۱، ص۱۰۵-۱۰۶، به کوشش عبداللـه لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
[۹] محمدبن طاهر ابن قیسرانی، الجمع بین رجال الصحیحین، ج۲، ص۵۹۲، بیروت، ۱۴۰۵ق.
[۱۰] یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۳۷-۱۳۸، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.


۱.۳ - مناسب

ابوبکر به روزگار ولیدبن عبدالملک (حک‌ ۸۶-۹۶ق) و سلیمان (حک‌ ۹۶-۹۹ق) قاضی مدینه بود، سپس از طرف سلیمان به عنوان والی آن‌جا گمارده شد و در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک‌ ۹۹-۱۰۱ق) نیز در همان مقام جای گرفت، ولی با روی کار آمدن یزید بن عبدالملک (حک‌ ۱۰۱-۱۰۵ق) از این سمت برکنار شد
[۱۱] احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، ص۶۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۷۹م.
[۱۲] عبدالرحمن بن علی ابن جوزی، صفه الصفوه، ج۲، ص۱۳۲، به کوشش محمد فاخوری و روّاس قلعه جی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
[۱۳] ابن کثیر، البدایه، ج۹، ص۷۲-۷۳.
[۱۴] ابن کثیر، البدایه، ج۹، ص۱۶۶-۱۸۵.

ابن عبدالحکم متن برخی از نامه‌های عمر بن عبدالعزیز خطاب به ابوبکر را نقل کرده است.
[۱۵] عبداللـه ابن عبدالحکم، سیره عمر بن عبدالعزیز، ج۱، ص۶۰-۶۱، به کوشش احمد عبید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.

ابوبکر چند ماهی نیز در ۹۳ق و چند روزی در ۱۱۸ق ولایت مدینه را به‌طور موقت عهده‌دار بوده است. (طبری، ذیل سالهای ۹۳ و ۱۱۸ق). وی در اواخر سدۀ اول به تناوب چندین سال نیز سرپرستی امر حج را عهده‌دار بوده است.
[۱۶] خلیفه بن خیاط، تاریخ، ج۱، ص۴۳۴، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۸م.
[۱۷] محمد ابن حبیب، المحیر، ج۱، ص۲۶-۲۷، به کوشش ا لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م.
[۱۸] احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۹۱-۳۰۰، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.


۱.۴ - وقایع دوران ولایت بر مدینه

هنگامی که ابوبکر از طرف عمر بن عبدالعزیز ولایت مدینه را داشت، به فرمان او فدک را به اولاد حضرت فاطمه - علیه‌السلام- باز گرداند،
[۱۹] عبدالحمید بن هبه اللـه ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۶، ص۲۷۸، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۶۲م.
نیز به منظور حفظ آثار و سنن نبوی از سوی عمر بن عبدالعزیز مأمور جمع‌آوری احادیث پیامبر - صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم- شد.
[۲۰] محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۸۷، بیروت، دارصادر.
[۲۱] یعقوب بن سفیان بسوی، المعرفه و التاریخ، ج۱، ص۴۴۲، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.

در منابع از ابوبکر به عنوان فردی زاهد یاد شده و دربارۀ پارسایی او حکایاتی آمده است.
[۲۲] یعقوب بن سفیان بسوی، المعرفه و التاریخ، ج۱، ص۴۳۷-۴۳۸، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
[۲۳] عبدالرحمن بن علی ابن جوزی، صفه الصفوه، ج۲، ص۱۳۲، به کوشش محمد فاخوری و روّاس قلعه جی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.


(۱) عبدالحمید بن هبه اللـه ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۶۲م.
(۲) عبدالرحمن بن علی ابن جوزی، صفه الصفوه، به کوشش محمد فاخوری و روّاس قلعه جی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
(۳) محمد ابن حبیب، المحیر، به کوشش ا لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م.
(۴) محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
(۵) عبداللـه ابن عبدالحکم، سیره عمر بن عبدالعزیز، به کوشش احمد عبید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
(۶) محمدبن طاهر ابن قیسرانی، الجمع بین رجال الصحیحین، بیروت، ۱۴۰۵ق.
(۷) ابن کثیر، البدایه.
(۸) احمدبن علی ابن منجویه، رجال صحیح مسلم، به کوشش عبداللـه لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
(۹) احمد برقی، رجال، تهران، ۱۳۴۲ش.
(۱۰) یعقوب بن سفیان بسوی، المعرفه و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
(۱۱) احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۷۹م.
(۱۲) خلیفه بن خیاط، تاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۸م.
(۱۳) طبری، تاریخ.
(۱۴) محمدبن حسن طوسی، رجال، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
(۱۵) یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.
(۱۶) احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.

۱. ↑ محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۶۹، بیروت، دارصادر.
۲. ↑ احمد برقی، رجال، ج۱، ص۶، تهران، ۱۳۴۲ش.
۳. ↑ محمدبن حسن طوسی، رجال، ج۱، ص۶۳، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
۴. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۴۱، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.
۵. ↑ احمدبن علی ابن منجویه، رجال صحیح مسلم، ج۱، ص۱۰۵-۱۰۶، به کوشش عبداللـه لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
۶. ↑ محمدبن طاهر ابن قیسرانی، الجمع بین رجال الصحیحین، ج۲، ص۵۹۲، بیروت، ۱۴۰۵ق.
۷. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۳۷-۱۳۸، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.
۸. ↑ احمدبن علی ابن منجویه، رجال صحیح مسلم، ج۱، ص۱۰۵-۱۰۶، به کوشش عبداللـه لیثی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
۹. ↑ محمدبن طاهر ابن قیسرانی، الجمع بین رجال الصحیحین، ج۲، ص۵۹۲، بیروت، ۱۴۰۵ق.
۱۰. ↑ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تهذیب الکمال، ج۲۱، ص۱۳۷-۱۳۸، نسخۀ خطی کتابخانۀ احمد ثالث، شم‌ ۲۸۴۸.
۱۱. ↑ احمدبن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، ص۶۰۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۷۹م.
۱۲. ↑ عبدالرحمن بن علی ابن جوزی، صفه الصفوه، ج۲، ص۱۳۲، به کوشش محمد فاخوری و روّاس قلعه جی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
۱۳. ↑ ابن کثیر، البدایه، ج۹، ص۷۲-۷۳.
۱۴. ↑ ابن کثیر، البدایه، ج۹، ص۱۶۶-۱۸۵.
۱۵. ↑ عبداللـه ابن عبدالحکم، سیره عمر بن عبدالعزیز، ج۱، ص۶۰-۶۱، به کوشش احمد عبید، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
۱۶. ↑ خلیفه بن خیاط، تاریخ، ج۱، ص۴۳۴، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۸م.
۱۷. ↑ محمد ابن حبیب، المحیر، ج۱، ص۲۶-۲۷، به کوشش ا لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م.
۱۸. ↑ احمدبن اسحاق یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۲۹۱-۳۰۰، بیروت، ۱۳۷۹ق/۱۹۶۰م.
۱۹. ↑ عبدالحمید بن هبه اللـه ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۱۶، ص۲۷۸، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۶۲م.
۲۰. ↑ محمد ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۳۸۷، بیروت، دارصادر.
۲۱. ↑ یعقوب بن سفیان بسوی، المعرفه و التاریخ، ج۱، ص۴۴۲، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
۲۲. ↑ یعقوب بن سفیان بسوی، المعرفه و التاریخ، ج۱، ص۴۳۷-۴۳۸، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
۲۳. ↑ عبدالرحمن بن علی ابن جوزی، صفه الصفوه، ج۲، ص۱۳۲، به کوشش محمد فاخوری و روّاس قلعه جی، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوبکر بن حزم»، ج۵، ص۱۹۸۶.    


رده‌های این صفحه : تابعین | رجال | محدثین اهل سنت
جعبه ابزار