ابن‌مسعود ابوالفضائل حسام‌الدین احمد بن علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن مَسعود، ابوالفضائل حسام الدین احمد بن علی،
مصنف کتاب مراح الارواح در
علم صرف می باشد.
از
زندگی وی اطلاعی در دست نیست.
سیوطی نیز صریحاً به این امر اشاره کرده است. ولی به قرینه شروحی که بر کتاب وی نوشته اند، می توان
حدس زد که او در سده ۷ق می زیسته و نظر مدرس
که او را از
علمای قرن ۸ یا اوایل قرن ۹ق دانسته اند، نادرست است.
ابن مسعود شهرت خود را مدیون تنها اثر موجودش کتاب مراح الارواح است که مورد توجه و اقبال بوده و به صورت کتاب
درسی درآمده است.
طاش کوپری زاده که خود مختصر
کتاب مراح را به عنوان یک متن
آموزشی فراگرفته
آن را برای آغاز کار مبتدیان در علم صرف، مفید وصف کرده است.
این اثر بارها در
ایران ،
ترکیه و
لبنان به صورت
مستقل یا همراه برخی
شروح آن به چاپ رسیده است. برای نمونه می‌توان به چاپ
استانبول در ۱۴۰۴ق /۱۹۸۴م اشاره کرد.
از دیگر چاپ های کتاب می‌توان از چاپ بولاق (۱۲۴۴، ۱۲۸۲ق)،
هند (۱۲۶۷ق) و
تهران (۱۲۷۴، ۱۲۸۰ق) نام برد.
مشهورترین شروحی که بر این اثر نگاشته شده، عبارت است از:
۱.
مَلاح الاَرواح، از بدرالدین عینی.
۲. فتح الفتاح فی شرح المراح، از تاج الدین عبدالوهاب بن ابراهیم
شافعی (د ۶۵۵ق).
۳. شرح شمس الدین احمد مشهور به «دیکقوز».
۴. الافتتاح، از حسن پاشا.
(۱) حاجی خلیفه، کشف.
(۲) زرکلی، اعلام.
(۳) سیوطی، بغیةالوعاة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م.
(۴) طاش کوپری زاده احمد، الشقائق النعمانیة، به کوشش احمد صبحی فرات، استانبول، ۱۴۰۵ق /۱۹۸۵م.
(۵) طاش کوپری زاده احمد، مفتاح السعادة، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۸ق.
(۶) مدرس محمد علی، ریحانة الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش.
دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی برگرفته از مقاله «ابوالفضائل ابن‌مسعود»، ج۴، ص۱۷۶۶.
